TÜRKİYEDE MADENLER VE ENERJİ KAYNAKLARI

MADEN:YER KABUĞUNDA ÇEŞİTLİ İÇ VE DIŞ DOĞAL ETKENLERLE OLUŞAN ,EKONOMİK YÖNDEN DEĞER TAŞIYAN MİNERAL BİLEŞİMLERİDİR.
CEVHERLEŞME:TEKTONİK,VOLKANİK VE METAFORMİK OLAYLARIN KAYAÇLARIN YAPILARINDAKİ MİNERALLERİ ETKİLEYEREK MADEN YATAKLARINI OLUŞTURMASIDIR.
TÜVONAN CEVHER:YER ALTINDA FİLİZ HALİNDE BULUNAN MADENLERİN TAŞ VE TOPRAKLA KARIŞIK OLARAK ÇIKARTILMASIDIR.
MADENLER 3 E AYRILIR;
1.METAL:KAYAÇLARIN BİLEŞİMİNDEN ERGİTİLEREK AYRIŞTIRILAN MADENLERDİR.(DEMİR,KROM,BAKIR V.B)
2.AMETAL:CEVHERLEŞMEYE UĞRAMADIĞI HALDE KAYACIN KENDİ YAPISINDAKİ ELEMENTLERİN MADEN OLARAK KULLANILDIĞI KAYAÇLARDIR.(MERMER,LÜLE TAŞI,ZIMPARA TAŞI,FOSFAT,KÜKÜRT V.B)
3.YAKIT:KÖMÜR BİTKİSEL PETROL İSE BİTKİSEL VE HAYVANSAL ARTIKLARIN SIĞ DENİZ TABANLARINA GÖMÜLMESİ BURADA BASINÇ GİBİ ETKİLERLE DEĞİŞİME UĞRAMASIYLA OLUŞMUŞTUR.
TENÖR(CEVHER YÜZDESİ):BİR KAYAÇ KÜTLESİNDEKİ MADENİN İŞLETİLEBİLMESİ İÇİN KAYACIN İÇİNDEKİ CEVHER ORANININ YETERLİ OLMASI GEREKİR.BU ORANA DENİR.MADEN REZERVİNİN DE YETERLİ OLMASI GEREKİR.

ÜLKEMİZ MADE ÇEŞİTLERİ BAKIMINDAN ZENGİNDİR.BU ZENGİNLİĞİN TEMEL NEDENİ,ÜLKEMİZİN BULUNDUĞU ALANIN ALP OROJENEZİNDEN AŞIRI DERECEDE ETKİLENMİŞ OLMASIDIR.BUNUN SONUCUNDA OLUŞAN VOLKANİZMA VE BAŞKALAŞIM OLAYLARININ BÖLGEDE BİRKAÇ KEZ TEKRARLANMASI MADEN YATAKLARININ PARÇALANARAK DAHA KÜÇÜK YATAKLAR OLMASINA YOL AÇAR.BÖYLE OLUNCA MADENLERİMİZİN İŞLETMEYE AÇILABİLMESİ ENGELLENMİŞTİR.

TİCARİ ANLAMDA MADENCİLİK M.Ö.18.YYDA ASUR TİCARET KOLONİLERİ DEVRİNDE BAŞLAMIŞTIR.

1935 YILINDA ÇIKARILAN İKİ KANUNLA MADENLERİ ARAYIP BULMAK VE ÇIKARMAK İÇİN MADEN TETKİK VE ARAMA ENSTİTÜSÜ İLE BU FAALİYETLERE SERMAYE SAĞLAMAK VE MADENLERİ İŞLETMEK ÜZERE ETİBANK KURULMUŞTUR.

1.MADENLER

1.DEMİREMİR YATAKLARIMIZ ŞUNLARDIR;
DİVRİĞİ,KANGAL(SİVAS),KAYSERİ,KAHRAMAN MARAŞ,HATAY VE BALIKESİR.TÜRKİYE DEMİR ÜRETİMİNDE DÜNYADA SEKİZİNCİ SIRADA YER ALIR.

2.BAKIR:İŞLENMESİ KOLAY BİR MADENDİR.ELEKTRİĞİ GÜMÜŞTEN SONRA EN İYİ İLETEN METAL OLMASI NEDENİYLE ELEKTRİK VE ELEKTRONİK SANAYİİSİNDE KULLANILIR.BAKIR YATAKLARIMIZ;MURGUL(ARTVİN),KÜRE(KASTAMONU),MADEN( ELAZIĞ),ÇAYELİ(RİZE).ÜLKEMİZ BAKIR REZERVİ BAKIMINDAN ZENGİNDİR VE SAF BAKIR ÜRETİMİNDE YEDİNCİ SIRADADIR.

3.KROM:EN EKONOMİK MİNERAL KROMİTTİR.METALURJİ SANAYİİNDE KULLANILIR.DEMİR ÇELİK SANAYİİNDEN TEKSTİL,PORSELEN VE CAM SANAYİİNE KADAR PEK ÇOK ALANDA KROMDAN YARARLANILIR.YATAKLARIMIZ;GULEMAN(ELAZIĞ),KOPDAĞ(E RZİNCAN),KÖYCEĞİZ,FETHİYE(MUĞLA),KARSANTI,POZANTI( ADANA),HARMANCIK,ORHANELİ(BURSA),PINARBAŞI(KAYSERİ ).

4.BOKSİT:ALÜMİNYUM SANAYİİNİN HAM MADDESİDİR.ALÜMİNA ÜRETİMİNDE KULLANILIR.ELEKTRİK İZOLATÖRLERİNDE PETROL ARITIMINDA,KAYNAK ÇUBUKLARININ KAPLANMASINDA,ÇELİK VE TUĞLA FIRINLARINDA HARÇ MALZEMESİ OLARAK,HAM ŞEKERİN RENGİNİN GİDERİLMESİNDE VE İZOLASYON MALZEMELERİNE KATKI MADDESİ OLARAK KULLANILIR.YATAKLARIMIZ;AKSEKİ(ANTALYA),SEYDİŞEHİR (KONYA),MİLAS(MUĞLA),SAİMBEYLİ(ADANA).

5.BOR MİNERALLERİ:HAFİF VE KİMYASAL ETKİLERE KARŞI DAYANIKLIDIR.PLASTİK,ELYAF VE ISIYA DAYANIKLI CAM GEREÇLERİN ÜRETİMİNDE,FOTOĞRAFÇILIKTA,EMAYE VE PORSELEN SIRLARIN ÜRETİMİNDE,İLAÇ,KİMYA,BOYA,ÇİMENTO SANAYİİLERİNDE KULLANILIR.ROKET VE JET YAKITLARINDA,NÜKLEER ENERJİ ÜRETİMİNDE KULLANILMASI NEDENİYLE DE STRATEJİK BİR MADENDİR.

BOR MİNERALLERİ BAKIMINDAN ÜLKEMİZ ÖNEMLİ BİR POTANSİYELE SAHİPTİR.ÇÜNKÜ;DÜNYA BOR REZERVİNİN %60 DAN FAZLASI ÜLKEMİZDEN ÇIKAR.İKİ ANA CEVHER;HAM BORAKS VE KOLEMANİTTİR.YATAKLARIMIZ;SEYİTGAZİ(ESKİŞEHİR),EME T(KÜTAHYA),BİGADİÇ(BALIKESİR),MUSTAFA KEMALPAŞA(BURSA).

6.KÜKÜRT:ÜZÜM BAĞLARININ İLAÇLANMASINDA,GÜBRE VE SÜLFİRİK ASİT ÜRETİMİNDE KULLANILAN KÜKÜRT;BAZI KURU YİYECEKLERİ KÜFLENMEYE KARŞI KORUR.EN ÖNEMLİ KÜKÜRT YATAĞIMIZ;KEÇİBORLU(ISPARTA)DIR.

7.ZIMPARARA TAŞI:BAŞKALAŞMIŞ KAYAÇLAR İÇİNDE BULUNAN,ELMASTAN SONRA EN SERT MİNERALDİR.MOBİLYACILIK İLE TAŞLARIN,MADENLERİN,OPTİK ARÇLARIN PARLATILMASI VE CİLALANMASINDA KULLANILIR.EN ZENGİN REZERVLER;MUĞLA,AYDIN VE DENİZLİ İLLERİNDEDİR.TÜRKİYE ZIMPARA TAŞI ÜRETİMİNİN BÜYÜK BÖLÜMÜ MİLAS VE YATAĞANDAKİ OCAKLARDAN ELDE EDİLİR.

8.BARİT:BARİT REZERVLERİ BAKIMINDAN DÜNYADA İLK SIRADA YER ALIR.YATAKLARIMIZ;ALANYA,GAZİPAŞA(ANTALYA),KAHRAMA N MARAŞ,MUŞ VE ESKİŞEHİR.SUDA ERİMEYEN BARİT,PETROL VE GAZ SONDAJLARINDA BASKIYI KONTROL ETMEK,PATLAMALARI ÖNLEMEK İÇİN KUYU DUVARLARINI SABİTLEŞTİRMEDE KULLANILIR.BOYA,DERİ,KUMAŞ,BUJİ,TELEVİZYON TÜPLERİ ÜRETİMİNDE VE MELASTAN ŞEKER ELDE EDİLMESİ GİBİ ALANLARDA KULLANILIR.

9.TUZ:EN ÖNEMLİ GÖL TUZU YATAĞIMIZ TUZ GÖLÜDÜR.DENİZ TUZLARI İÇİNDE EN ÖNEMLİSİ ÇAMALTI TUZLASIDIR.YATAKLARIMIZ;ÇANKIRI,ERZURUM,NEVŞEHİR,Y OZGAT,KARS.KİMYA VE GIDA SANAYİİNDE KULLANILIR.KARAYOLLARINDA BUZLANMAYI ENGELLEMEK İÇİNDE KULLANILIR.

MANGENEZ:ÇELİK SANAYİİNDE KULLANILIR.YATAKLARIMIZ;KASTAMONU,BALIKESİR,SİVAS VE ADANA.

ANTİMON:İLAÇ,CAM VE SERAMİK SANAYİİLERİNDE KULLANILIR.YATAKLARIMIZ;TOKAT,KÜTAHYA,İZMİR,BİLECİ K,NİĞDE.

CIVAOĞADA SIVI OLARAK BULUNAN TEK METAL ELEMENTTİR.YATAKLARIMIZ EGEDE YER ALIR.TERMOMETRE VE ELEKTRİKLİ ALETLERİN YAPIMINDA KULLANILIR.TESİS KAPATILDI.

VOLFRAM(TUNGSTEN):UZAY SANAYİİNDE AMPUL ÜRETİMİNDE KULLANILIR.TEK VOLFRAM İŞLETMESİ ULUDAĞ'DA BULUNUR.TESİS KAPATILDI.

ASBEST:ATEŞE DAYANIKLI,LİFLİ BİR METALDİR.SANAYİİDE KULLANILIR.YATAKLARIMIZ;BURSA,İZMİR,MUĞLA,SİVAS.

FOSFAT:GÜBRE,ÇİMENTO,CAM,SERAMİK,PETROKİMYADA KULLANILIR.YATAKLARIMIZ;MAZIDAĞI,ADIYAMAN,BİNGÖL,B İTLİS.

DOĞAL SODA:İKİYE AYRILIR;KATI SODA VE SULU SODA(ÇAMAŞIR SODASI).CAM,DETERJAN,GÜBRE,KAĞIT VE DEMİR-ÇELİK SANAYİİLERİNDE KULLANILIR.BEYPAZARI(ANKARA) DAKİ KARBONAT YATAKLARI İKİNCİ SIRADA YER ALIR.

MANGEZİT(MAGNEZYUM):HEM HAFİF HEM DE DİRENÇLİ VE YÜKSEK SICAKLIKLARA DAYANIKLI BİR METALDİR.UÇAK VE DEMİR-ÇELİK SANAYİİNDE KULLANILIR.

LÜLETAŞI:ESKİŞEHİRDE ÇIKARILIR.TAKI,BİBLO,AĞIZLIK,PİPO GİBİ EŞYALAR ÜRETİLİR.

OLTUTAŞI:TESPİH VE TAKI YAPIMINDA KULLANILIR.ERZURUMUN OLTU İLÇESİNDE ÇIKARILIR.

2.ENERJİ KAYNAKLARI
GÜNÜMÜZDE ÜLKELERİN EKONOMİK DÜZEYLERİ VE SANAYİİ ALANINDAKİ ETKİNLİKLERİ TÜKETTİKLERİ ENERJİ MİKTARI İLE DEĞERLENDİRİLMEKTEDİR.

ÜLKEMİZDE ENERJİ İHTİYACI ÇOK ÇEŞİTLİ KAYNAKLARDAN SAĞLANMAKTADIR.2001 DE TÜKETİLEN ENERJİNİN %40 I PETROLDEN SAĞLANMIŞTIR.DOĞALGAZ %19 LUK PAYLA İKİNCİ SIRAYI ALMAKTADIR.

TÜRKİYE ENERJİ KAYNAKLARI AÇISINDAN ÇOK ZENGİNDİR VE BÜYÜK BİR POTANSİYELE SAHİPTİR.

TAŞ KÖMÜRÜ(MADEN KÖMÜRÜ)

BİRİNCİ JEOLOJİK ZAMANIN KARBON DÖNEMİNDE OLUŞMUŞ YÜKSEK KALORİLİ BİR KÖMÜRDÜR.DEMİR-ÇELİK SANAYİİNİN TEMEL YAKITIDIR.ELEKTRİK ÜRETİMİNDE DE KULLANILIR.YATAKLARIMIZ;EREĞLİ,KOZLU VE KİLİMLİ.

LİNYİT:ÜÇÜNCÜ JEOLOJİK ZAMANDA OLUŞMUŞ KARBON DEĞERİ TAŞ KÖMÜRÜNE GÖRE DAHA DÜŞÜK OLAN BİR KÖMÜRDÜR.YATAKLARIMIZ;ELBİSTAN,SOMA,TUNÇBİLEK,SEYİ TÖMER,TAVŞANLIÜYATAĞAN,ÇAN VE BEYPAZARI.TERMİK SANTRALLERDE,ISITMADA VE SANAYİİDE KULLANILIR.

PETROL:ÜÇÜNCÜ JEOLOJİK ZAMANDA BAŞLAYIP DÖRDÜNCÜ JEOLOJİK ZAMANA KADAR OLUŞUMU DEVAM ETMİŞTİR.İLK OLARAK RAMAN DAĞINDAN ÇIKARTILMIŞTIR.PETROL FAALİYETLERİ TÜPRAŞA AİTTİR.İZMİT,İZMİR VE BATMANDA RAFİNELER VARDIR.MERSİN ATAŞ RAFİNERİSİ.

DOĞAL GAZ:YATAKLARIMIZ;TRAKYA'DA,MARDİN VE SİİRTTE BULUNUR.BURADAKİ YATAKLARDAN YAKLAŞIK OLARAK 200 MİLYON METREKÜP ÜRETİM YAPILMAKTADIR.ÜLKEMİZDE DOĞALGAZ TÜKETİMİ İSE 10 MİLYAR METREKÜPTÜR.RUSYA,CEZAYİR,İRAN VE NİJERYA DOĞALGAZ İTHAL ETTİĞİMİZ ÜLKELERDİR.YAKIT OLARAK KULLANILIR.

TERMİK SANTRALLER
YAKIT OLARAK TAŞ KÖMÜRÜ,LİNYİT,FUEL-OİL,MOTORİN,DOĞAL GAZ VE JEOTERMAL KAYNAKLARDAN YARARLANARAK ELEKTRİK ÜRETEN TESİSLERDİR.İLK TERMİK SANTRAL 1913 TE SİLAHTARAGA(İSTANBUL) DA KURULDU.ÇATALAĞZI(ZONGULDAK) DA İKİNCİ SANTRAL KURULDU.

ÜLKEMİZDEKİ ELEKTRİK ENERJİSİNİN BÜYÜK BİR KISMI TERMİK SANTRALLERDEN SAĞLANMAKTADIR.DOĞAL GAZ İLE ÇALIŞAN TERMİK SANTRALLER HAMİTABAT(KIRKLARELİ) VE OVAAKÇA(BURSA)DA BULUNUR.

SU GÜCÜ

SU GÜCÜ,UCUZ,TEMİZ VE TÜKENMEYEN BİR ENERJİ KAYNAĞIDIR.ÜLKEMİZDE SU GÜCÜ OLARAK AKARSULARDAN YARARLANILIR.YÜKSEKTEN DÜŞEN VE HIZLA AKAN SULARIN TRİBÜNLERİ ÇALIŞTIRMASI İLE ELEKTRİK ÜRETİLİR.KAYNAĞI SU GÜCÜ OLAN BU ENERJİYE HİDROELEKTRİK ENERJİ DENİR.

ÜLKEMİZDE YÜKSEK VE ENGEBELİ YERLERDE DAR VE DERİN VADİLER İÇİNDE AKAN AKARSULARIMIZ BÜYÜK BİR HİDROELEKTRİK POTANSİYELİ OLUŞTURUR.

SU GÜCÜNDEN ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETEN İLK SANTRAL 1902 YILINDA TARSUS ÇAYI REGÜLATÖRÜ OLARAK KURULMUŞTUR.

RÜZGAR GÜCÜ

TÜRKİYEDE TİCARİ AMAÇLI İLK RÜZGAR SANTRALİ 1998 DE ALAÇATI DA KURULMUŞTUR.RÜZGAR ENERJİSİNİN ÇEVREYİ KİRLETMEMESİ,HAM MADDE MALİYETİNİN OLMAMASI,KULLANILDIĞI ÜLKEYİ DIŞA BAĞIMLILIKTAN KURTARMASI VE TÜKENMEZ OLUŞU EN ÖNEMLİ AVANTAJLARINDANDIR.OLUMSUZ YANLARI İSE PAHALI BİR YATIRIM OLMASI VE TAM KAPASİTE İLE ÇALIŞIRKEN ÇEVREDE GÜRÜLTÜ OLUŞTURMASIDIR.