Kyoto Protokolü

Kyoto Protokolü, iklim değişikliğine neden olan karbondioksit emisyonlarını azaltmaya yönelik eylem stratejilerini ve yükümlülükleri düzenleyen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne (BMİDÇS) ilave niteliğindeki uluslararası bir çevre anlaşması.

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin iki eki bulunmakta. Ek I’de serbest pazar ekonomisine geçmiş Doğu Avrupa ve eski Sovyet ülkeleri ile OECD (İktisadi Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) üyesi ülkeler, Ek II’de ise sadece OECD üyesi ülkeler yer alıyor. Rio Sözleşmesi olarak da anılan ve 1992’de imzaya açılan bu sözleşmeye göre, tamamının sanayileşmiş olduğu varsayılan Ek I ülkelerinin temel sorumluluğu, küresel ısınmayı önlemek amacıyla sera gazı emisyonlarını azaltıcı politikalar uygulamak ve 2000 yılına kadar toplam emisyonları 1990 yılındaki seviyeye indirmek ve burada tutmaktı. Ek II ülkeleri ise Ek I ülkelerinin yükümlülüklerine ilave olarak bu Ek’lerde yer almayan gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğinin önlenmesi konusunda finansal ve teknolojik destek sağlamakla yükümlü kılındılar. Bu eklerin dışında kalan ülkeler ise emisyon indirimiyle ilgili herhangi bir yükümlülüğe sahip değildi; ancak sera gazı salım düzeylerini bildirmek ve ulusal çapta iklim değişikliğini hafifletme programları geliştirmek zorundalardı.

BMİDÇS gereğince, belirtilen bu amaçların gerçekleştirilmesi, geliştirilmesi ve gözetilmesi amacıyla, her yıl tüm tarafların söz sahibi olduğu “Taraflar Konferansı” düzenlenmesi kararlaştırıldı. Kyoto Protokolü olarak anılan III. Taraflar Konferansı 1997’de Japonya’nın Kyoto şehrinde düzenlendi ve iklim değişikliğine yol açan sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik yükümlülükler ve uygulanabilecek sistemler daha detaylı bir şekilde belirtildi. Kyoto Protokolü’nün en önemli maddesinde Ek I’e dahil ülkelerin sera gazı salımlarını 2008-2012 yılları arasında, 1990 seviyesinin %5 altına indirmeleri öngörüldü.

Kyoto Protokolü’nün hedefleri şu şekilde özetlenebilir:

Atmosfere salınan sera gazı miktarının 1990 seviyesinin %5 altına çekilmesi

Ülkelerin; endüstriden, motorlu taşıtlardan, ısıtmadan kaynaklanan sera gazı miktarını azaltmaya yönelik mevzuatlarını yeniden düzenlemeleri

Atmosfere bırakılan metan ve karbondioksit oranının düşürülmesi için alternatif enerji kaynaklarına yönelinmesi

Fosil yakıtlar yerine yenilenebilir yakıtların (örneğin; biyodizel) kullanılması

Çimento, demir-çelik, kireç fabrikaları gibi yüksek enerji tüketen işletmelerde atık işlemlerinin yeniden düzenlenmesi

Termik santrallerde daha az karbon çıkartan sistem ve teknolojilerin devreye sokulması

Fazla yakıt tüketip fazla karbon üretenlerden daha fazla vergi alınması