Yerküre Sözlüğü
Aa: Katılaştığı zaman pürüzlü ve çatlaklı bir yüzeye sahip olan lav türü.

Astenosfer: Mantoda bulunan katmanlardan biri. Mezosferin hemen üstünde bulunur. Burada kayalar kısmen ergimiş haldedir ve kolayca eğilip bükülebilir (plastik) bir yapıdadır.

Dalma-Batma Noktası: Bir levhanın diğerinin altına daldığı levha sınırı. Yakınlaşan levhalar arasında görülür.

Deprem: Yerkabuğunda (ya da kayalık bölge de diyebiliriz) oluşan gerilmenin zamanla birikerek, sonunda kaya bloğunun zayıf bir noktasından kırılmasıyla yeni bir fay oluşumuna ya da var olan fayın kaymasına bağlı olarak meydana gelen yer sarsıntısı.

Deprem Merkez Üssü: Deprem odak noktasının tam üstüne denk gelen yeryüzündeki nokta.

Derpem Odağı: Kırılmanın ya da kaymanın başladığı nokta. Kırılma ya da kayma odaktan başlayarak fay düzlemi boyunca ilerler.

Fay: Levha tektoniği nedeniyle yerkabuğunun kimi bölgelerinde büyük gerilme, sıkışma ya da bükülmeler görülür; bu basınç, kabukta fay adı verilen kırılmalara yol açar. Faylar, depremlerin oluş nedeni sayılır.

Lahar: Yanardağ püskürmesi sonucunda dağın yamaçlarından aşağı inen, erimiş buz, kül, çamur ve kayalardan oluşan volkanik çamur.

Lav: Volkanik bacadan geçerek yeryüzüne ulaşan magma.

Levha: Dünya yüzeyini oluşturan, irili ufaklı litosfer parçalarından her biri.

Levha Tektoniği: Kıtaların ve okyanusların yerlerini ve biçimlerini değiştiren, milyonlarca yıldır süren levha hareketlerinin tümü.

Litosfer: Yerkabuğuyla mantonun en üst kısmının birlikte oluşturdukları katı durumdaki katman.

Magma: Yerkürenin içinde ergimiş durumda bulunan kayalar. Dış çekirdek ve mantonun bir kısmı magma içerir.

Manto: Çekirdeğin üstünde yer alan ve büyük oranda demir, magnezyum ve kalsiyum içeren katman. Sıcaklık ve basınç değişikliklerine göre farklı bölümlere ayrılır.

Mezosfer: Mantonun yüksek sıcaklıktaki ve aynı zamanda göreli olarak daha dirençli olan kısımı.

Pahoehoe: Pürüzsüz ya da hafif kıvrımlı yüzeye sahip akıntı oluşturan lav türü.

Piroklast: Sıkışmış gazların yanardağ püskürmesi sırasında kurtularak patlaması sonucunda havaya fırlayan kütleler.

Sıcak Nokta: Mantonun derinliklerinde bulunan çok yüksek sıcaklıktaki magma kaynaklarının, üst katmanların basıncını yenmesi sonucu yüzeye doğru çıktığı nokta. Bu noktalarda yanardağlar oluşur.

Sismograf: Deprem sırasında oluşan dalgaların yarattığı titreşimi kaydeden aygıt. Bir ağırlığın ucuna bağlı olan kalem yardımıyla, ağırlığın oturtulduğu platformda meydana gelen titreşimler, bir motor aracılığıyla dönmekte olan rulo şeklindeki kâğıtlara kaydedilir.

Sismogram: Sismograf yardımıyla kâğıtlara kaydedilen bilgi.

Sıvılaşma: Depremin yarattığı şok dalgalarının etkisiyle ıslak ve kum-kil karışımı gözenekli zeminlerdeki suyun, bu gözeniklerin arasından geçerek yüzeye çıkması. Bu olayla, zemin akışkan ve kararsız hale gelir.

Yerkabuğu: Dünya&񗝉nın katı haldeki en dış katmanı.

Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi