Yazar | Mesaj #23362 18-05-2011 18:07 GMT+2 saat | |||||||
moonlightAdmin
|
Facebook'ta Paylaş
Tweet
GELİŞİM İLKELERİ
Gelişimde önemli olan kalıtım, çevre ve zaman değişkenleridir. Kalıtım, çevre ve zaman etkileşiminin yanı sıra gelişimde önemli olan üç temel ilkeden daha söz edilebilir. Bu ilkeler hem doğum öncesi hem de doğum sonrası gelişim için geçerlidir. 1. Gelişim yordanabilir bir sıra izler: Bu ilkeye gelişimin sırası ilkesi de denilmektedir. Bu ilkeye göre bedensel ve motor gelişim sırasında yapısal ve işlevsel özellikler belirli bir sırayla ortaya çıkarlar: a. Gelişim baştan ayağa doğru olur. Doğum öncesinde, bebeğin ilk önce başı, daha sonra başa yakın bölgelerden sırasıyla ayaklara doğru bir gelişme ortaya çıkar. Doğumdan sonra da ilk önce baş, daha sonra gövde, en sonra da bacak ve ayak kaslarının kontrolü ortaya çıkar. b. Gelişim bedenin iç kısımlarından dışa doğru, merkezi bölgelerden uzaktaki organlar yönünde oluşur. Örneğin ilk önce omuzlar, daha sonra kollar, en sonra da eller gelişir, ellerin kontrolü parmakların kontrolünden daha önce ortaya çıkar. c. Gelişim genelden özele doğrudur. Bebekte ilk önce ayrımlaşmamış büyük kas hareketleri, daha sonra küçük kasların kontrol edilmesi gözlenir. 2. Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır: Gelişme, olgunlaşma süreci ile, yaşantılar arasındaki öğrenmenin etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Olgunla şma ile insan organizmasında, biyolojik sistemin kendi içinden gelen etkenler nedeniyle meydana gelen gelişme; öğrenme ile de, bireyin çevresi ile etkileşimi sonucu geçirdiği yaşantıların etkisiyle meydana gelen gelişme kastedilmektedir. Gelişme biyolojik olgunlaşmadan büyük ölçüde etkilenir. Bununla beraber, bi yolojik potansiyelin tam olarak ortaya çıkabilmesi için, bireyin gerekli öğrenmeleri gerçekleştirebileceği yaşantılar geçirmesi büyük önem taşımaktadır. Biyolojik olarak sadece eş yumurta ikizlerinin genetik potansiyelleri birbirlerine denktir. Buna bağlı olarak da gelişim özelliklerinin tamamı açısından birbirlerine benzemeleri beklenebilir. Ancak eş yumurta ikizlerinin de tümüyle birbirleriyle aynı yaşantıları geçirmeleri olanaksız olduğundan, gelişim özellikleri de birbirlerin tıpatıp aynı değildir. GELİŞİM İLKELERİ Bu ilke doğrultusunda her birey değişik ve tektir. Gelişim boyunca ilkönce emeklemek-sonra yürümek, önce sesler çıkarmak-birkaç anlamlı sözcük kullanmak-cümle kurmak ... gibi aynı sırayı izleyen benzer süreçlerden geçilse bile, taşınan farklı kalıtsal yapılar ve çevresel koşullar nedeniyle hiçbir birey bir diğerine tam anlamıyla benzemez. 3. Yaşamın değişik dönemlerinde farklı türden gelişmeler önem kazanır: Farklı gelişim dönemlerinde, değişik gelişim özellikleri ön plana çıkar. Örneğin bebeklik döneminde bedensel ve motor gelişim, psikolojik ve zihinsel gelişimden daha hızlı ve baskındır. Ergenlik çağına gelindiğinde, psikolojik ve cinsel gelişme daha ön plana çıkar. Yetişkinlik dönemine gelindiğinde, bedensel ve motor gelişim önemini kaybeder. |
|||||||