-SOSYOMETRİ

Sosyometri, grup içindeki bireylerin birbirilerine karşı olan sosyal mesafelerini belirlemeye ve grubun üyeleri arasındaki etkileşim örüntüsünü saptamaya yarayan bir tekniktir.

KULLANILIŞ AMACI: Öğrenciyi, sosyal ilişkiler içinde tanımasını sağlamak , belirli bir zamanda bir grubun bütün üyeleri arasında mevcut tüm sosyal ilişkileri ortaya koymasını sağlamak.
Grup içindeki örgütlenme biçimini ortaya çıkarmaya yarar.

Eğitim sürecinin amaçlarından biri olan öğrencilerin sosyalleşme çalışmalarının etkinlik dereceleri ve istenilen hedefe ulaşma durumunu değerlendirme olanağı verir.
Bireylerin gözüyle grubun genel yapısının ve etkileşim ağının bilinmesine yardımcı olur.

KİMLERE UYGULANIR:İlköğretim 4-5-6-7-8. sınıflar ve ortaöğretim kademesindeki her birey için uygulanabilir.

UYGULANIŞI: Sınıf öğretmeni, Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Uzmanı tarafından uygulanabilir.
Bu teknik 30-40 kişiyi geçmeyen gruplarda daha iyi kullanılabilir. Kalabalık gruplarda sonuçların tasnifi ve sosyogram yapılması güçleşebilir.
Bir öğretmenin öğrenciyi sosyal ilişkiler içinde tanımasını gerektiren durumlar vardır. Örneğin; sınıfta öğrencilerin oturma yerlerini belirlemek isteyen bir öğretmen, onların birbirlerine yakınlık derecelerini bilmek isteyebilir. Ya da bir grup çalışması yaptıracaksa, birbirine akademik yardım sağlayabilecek öğrencileri tanıma ihtiyacı duyabilir. Öğrencinin sınıftaki yeri, arkadaşları tarafından algılanış biçimi ve benimsenme derecesi onun okula uyumunun bir göstergesi olarak öğretmeni yakından ilgilendiren hususlardır.
Bazı öğrenciler, bulundukları grup içerisinde huzursuz ya da yalnız olabilirler. Böyle bir durum, öğrencinin okuldan soğumasına neden olabilir.
Bu tekniği uygulamadan önce, hangi amaçla ya da hangi türde bilgi edinilmek istendiğine karar verilmeli ve sosyometrik testte yer alacak sorular buna göre hazırlanmalıdır. Bir proje grubu oluşturulmadan önce hangi öğrencilerin birbirlerine akademik yardım sağlayabileceğini öğrenmek isteyen bir öğretmenin, sosyometrik ankette “en sevdiğiniz arkadaşınız kimdir?” diye soru sorması anlamsızdır. Bunun yerine “Projede kimlerle çalışmak istersiniz” diye soru sorması uygundur.

YORUMLAMA:
Sosyometri Sonucunda Şu Cevaplara Ulaşılabilir :

1- Sınıfta bir bütünlük var mı?
2- Sınıfta kaç grup var?
3- Çok ve az istenenler kimlerdir?
4- Hiç istenmeyenler var mı? Varsa kimlerdir?
5- Hiç kimseyi istemeyen ve kendi alemlerinde yaşayanlar kimlerdir?
6- Kız ve erkek arkadaşlıklar ne durumda ve ne düzeydedir?
7-Sosyometri yöntemi ile bir grubun oluşturan bireylerin sosyal durumu, birbirleriyle olan ilişki biçimleri grup içindeki alt gruplar ,liderler, klikler kısaca grubun gerçek yapısı ve grup bütünlüğü hakkında oldukça objektif bilgiler elde edilir.



Sosyometri Sonucunda Grup Dışına İtilen Bireylere Şu Etkinlikler Yaptırılabilir

1- Sınıf İçi Etkinliklerde : Ödev hazırlama, rapor yazma, inceleme yapma, konu sunma gibi çalışmalarda öğrenciler bir araya getirilebilir.

2- Sınıf Dışı Etkinliklerde : Kol çalışmalarına katılma, okul derneklerinde görev alma, okul kooperatiflerinde çalışma, okul idaresine yardımcı olmak vb.

3- Okul Dışı Etkinliklerde : Spor, müzik çalışmalarında, gezi, eğlence, tiyatro vb. boş zaman değerlendirmelerinde bir arada bulundurulabilir.

DEĞERLENDİRME: Verilen duruma göre cevaplandırılmış kağıtlarda kimleri tercih ettiklerini ve tercih derecelerini gösteren bir tercih değerlendirilme tablosu hazırlanır.
Önce her öğrencinin tercihleri tabloya aktarılır. Mesela öğrenci Ahmet 1. tercihi olarak Demet’ i, 2. tercih olarak İsmail’ i,3. tercih olarak Elif’ i işaretlemiştir. Bu şekilde bütün öğrencilerin tercihleri tabloya aktarıldıktan sonra kaç kişi tarafından 1.,kaç kişi tarafından 2.,kaç kişi tarafından da 3. , sırada seçildiğine ilişkin toplam tercih derecesi bölümü doldurulur. En sonunda öğrencilerin seçilme puanı bulunur. Seçilme puanının bulunmasında kullanılacak metot şudur: Tablomuza göre 1. tercihin ağırlığı =3,2. tercihin ağırlığı = 2 , 3. tercihin ağırlığı = 1 dir. Her tercih derecesindeki sayı o derecenin ağırlığı ile çarpılır. Çarpım toplamları alınarak seçilme puanı elde edilir.

Örnek : Ahmet 1. derecede 2 kişi 2. derecede 1 ve 3. derecede 1 kişi seçmiştir.
1. tercihle isteyenler 2 kişi 3 ile çarpılır. 2*3= 6
2. tercihle isteyenler 1 kişi 2 ile çarpılır. 1*2=2
3. tercihle isteyenler 1 kişi 1 ile çarpılır. 1*1=1
_________________________________________
seçilme puanı = 9
Seçilme puanı yüksek olanlar grup merkezindeki öğrencileri gösterir. Başka deyişle verilen konuda grup üyelerinin en çok dikkatlerini çeken öğrencilerdir. Buradan gidilerek yorum yapılabilir. Değerlendirme tablosu düzenlendikten sonra bir sosyogram çizilir.
Sosyogramda en fazla seçilme puanı alan öğrenci ortaya gelmek üzere derece derece merkezden uzaklaşan dairelerle her öğrencinin yeri tespit edilir. Sosyogramda kızlar ve erkekler ayrı işaretlerle gösterilirse daha uygun olur. Ayrıca tercih derecelerinin değişik renkli kalemlerle çizilmesi gerekir. Sosyometrik teknik,öğretmenin gruptaki klikleri ve liderleri tespit ederek bu klikleri bir birine karıştırıp,grubun sosyal gelişmesine katkıda bulunur. Grupta tercih edilmiş,çocukların ortaya çıkmasına ve karşılıklı dostlukların tespitine yarar. Çocuğun grup içindeki sosyal yeri davranışlarına etki yapacağından edinilecek bilgiler rehberlik için çok önemlidir. Bazı hallerde negatif tercihlere göre de sosyogram yapılabilir. Fakat negatif tercih talimatını vermek çok nazik bir iştir. Dikkatli olmak gerekir.