gregorc un öğrenme stilleri

(Çalışmanın büyük bir bölümü, Kathlen A. Butler. Learning and Teaching Style In Theory and Practise, Yayımlanmış doktora tezi,1993, daha önce bu ders için yapılmış çalışmadan yararlanılarak hazırlanmıştır.)

Gregorc, öğrenmeyi bireysel olarak insan beyninin uygulamaları şeklinde tanımlar. Kuramının temelini, insanın öğrenme doğasını göz önünde bulundurarak en iyi sağlayan bir uygulama biçimi olan fenomolojik bir alan şeklinde oluşturur. Kuramını, insanların öğrenmelerine ilişkin, öğrenmeyi nasıl denediklerini-tecrübe ettiklerini sınıf ortamına katılarak yoğun gözlem, onlarla derinlemesine görüşme ile öğrencilerden elde edilen verilerin çözümlenmesinden ve öğretme etkinliğine katılan öğretmenlerin bire bir yaptıkları öğrenme etkinliklerini tanılayıcı verilerinden geliştirmiştir (Jonassen ve Grabowski, 1993:293). Öğrenme stiline ilişkin açıklamaları, her bireyde bulunan ancak özel olarak fiziksel, duygusal ve zihinsel niteliklerin varlığına dayalı bir inanç üzerine temellendirir.

Gregorc’un Kaynaştırma Yeteneği Kuramının Özellikleri
Gregorc, insan beynine fenemolojik bir yaklaşımla çalışmaktan kastederken, “İnsanda bireysel olarak hangi yürütücü güçler vardır, birey bu güçleri nasıl ortaya çıkarır, bireylerin iç öğrenmeyi uygulama biçimi olan yürütücü güçlerinin ilişkisi nedir?” sorularına yanıt aramayı amaçlar. Son olarak da, “bizler, onların kendileri hakkındaki bu soruları göz önünde bulundurarak onları, nasıl destekleyebiliriz?” sorusunu yöneltir.

Kaynaştırma yeteneği kuramı ve enerjik zihin modeli zihnin nasıl çalıştığını göz önünde bulundurmak için organize bir yol izlemeye olanak verdiğini belirtir. Modelin aynı zamanda, hepimizin her birimizde doğal olarak bulunan kişisel temellerimizi anlamamıza ve bunları farkına varmamıza yardım ettiğini, bunu da zihinsel kanallarımız aracılığıyla gerçekleştirdiğimizi belirtmektedir. Güç kapasitesi ve becerileri ile ilgili kavramlarını da, bu kanallardan yararlanmak için kaynaştırma yeteneklerimizle birlikte işe koşulan araçlar olarak adlandırır. Gregorc, dört niteliği bu dört temel kaynaştırma kanalları içerisinde ifade etmektedir.

Gregorc, öğrenme stilini ilk önce, bir septom olarak algılamakta ve onu, tercihlerin psikolojik biçimlenmesinin ve zihinsel yürütücü yeteneklerinin altında yatan septomlar olarak görmektedir. Daha sonraki tanımında ise, stili genel anlamda stil, davranışın kişisel özelliklerimiz olan zihinsel ve karakteristik niteliklerimizi içermektedir, biçiminde tanımlamaktadır. Görüşlerini, insanlar bize yürütücü kuvvetleri hakkında bir şeyler anlatırlar ve görünen davranışları olan stilleri aracılığıyla nasıl öğrendiklerini açıklarlar, şeklinde sürdürür.

Kaynaştırıcı yeterlilik kuramını, dört tip kaynaştırıcı yeterlik alanı üzerinde biçimlendirir ve bunlara “kılavuz” olarak nitelendirir. Bunlar :1. Algılama, 2. Sıralama, 3. Süreç, 4. ilişkilendirmektir. Gregorc algılamayı, “Algılama, yeterlikleri ve bilgiyi elde etmede kullanılan yol(lar)" anlamında, sıralamayı da "Sıralama yeterliliği ise, bilinçli biçimde bilginin düzenlenmesi ve tercih edilmesi bütünleştirilmesi ve düzenlemede kullanılan yol(lar)" olarak tanımlamaktadır. Her bireyin algılama özelliğinin olduğu ve her birey, dünyayı bir diğerine göre daha farklı olarak somut ya da soyut olarak algılar. Yine aynı biçimde her birey sıralama yeteneğine sahiptir. Ancak, bunların bir kısmı doğrusal bir kısmı da doğrusal olmayan biçimde, bu sıralama yeteneğini kullanır. Her insan bu dört yeteneği de kullansa bile bir kısmı somut ve soyut, aşamalılık ve esnek öğrenme yetenekleri diğerlerine göre daha baskın kullanma eğilimindedir. Bu durum, aşamalılık ve aşamalı olmayan biçimde algılama gücüne sahip bireylerde de mevcuttur.

Algılama
Soyut/Somut
Soyut algılama yeteneği bize duygu, his, ruh ve zeka-tümü görünmez ve fiziksel özelliğe sahip olmayan şeyleri farkına varmayı ve onları elde etmeye yarar. Soyut algılama yeteneği sayesinde estetik değerlendirme, duyguları yaşama, ilişkileri anlama, fikirleri idrak etme, kavramları analiz etme, empati kurma gibi becerileri elde ederiz, geliştiririz.

Bilgileri zihinsel nedene dayalı olarak algılarız , duygusal ve sezgiye dayalı olarak kayıtlama, düşünceleri, fikirleri, duyguları, süreçleri, tutkuları ve manevi yaşantılar yoluyla iç dünyamızla ilgilenerek temin edersiniz, tasarlarsınız. Bu özelliğimiz, bize, dünyadaki görünmez ama varolanları algılama ve onu idrak etme yeteneği vermektedir.

Diğer yandan somutluğu algılama da fiziksel dünyanın özelliklerini tanımamıza yardım eder. Regorc, somut algılama özelliğimiz ile gördüklerimizi algılamamıza, zihinsel kayıt yapmamıza, işitmenin, tadın, dokunmanın, kokunun, görmenin fiziksel algılama aracılığıyla fiziki dünyayı somut olarak algılamamıza izin verir, der.

Somut
Soyut
Şekil 2:Algılama biçimi
Sıralama
Aşamalı/Esnek

Aşamalı sıralama yeteneği bize, dünyayı çabuk, açık, organize edilmiş sıralamalı olarak öğrenmemize yardım etmektedir. Gregorc, bu özelliği şöyle tanımlar;

“Düzenleme yeteneği ile beynimiz, doğrusal biçimde organize edilmiş, adım adım, metodolojik, önceki sıralamalara da uygun olarak bilgileri elde etmemizi sağlar. Bilgiler toplanan, birbirlerine bağlı ve birlikte zincirleme özelliği taşıyanlar aracılığıyla bir araya getirilir. Ayrıca, bu yetenek bize, kendimizi kurallı, mantıklı ve ileriye götürücü biçimde ifade etmemize yardım eder.”

Son olarak, sıralı olmayan esnek öğrenme yeteneği de bize, doğrusal olmayan, arada bir seçilen, eşit değerlere sahip varlıklar arasından seçici biçimde uygulama olanağı verir. Esneklik yeteneği, değişikliklere uyum sağlamayı, belirsizlik konusunda daha fazla sabırlı olma gücü verir. Bu özelliğin bize kazandırdıklarını da;

“Bu nitelik zihnimizin doğrusal olmayan bir biçimde, aldatıcı, atlama halinde ve çok çeşitli anlamdaki bilgileri elde etmeyi ve onları organize etmeyi sağlar. Büyük güçlük gösteren bilgiler bu özellik sayesinde beynimizde kayıt edebilir, ikincil bir düzeyde kullanılmayan bilgileri her hangi bir fırsat verildiğinde bunları kullanabiliriz. Bu bilgiler, önceki öğrenilenlere eklenmeyebilir. Bu niteliğe sahip olanlar, sayılara, bilgilerin birbirinden bağımsız ve farklı olanlarına ilgi duyarlar. Çok yönlü bilgiler akıcı ve yeniden düzenlemeler biçimde işlenebilir. Yine bu nitelikler bizi çok yönlü ve geleneksel olmayan aktif biçimde kendimizi ifade etmemize olanak verir." şeklinde tanımlar.
Aşamalı
Aşamalı Olmayan-Esnek

Şekil 3:Sıralama Boyutu
Gregorc, bu kaynaştırma yeteneklerinden ikisini soyut ve somut, diğerini aşamalı ve aşamalı olmayan esnek biçimde bütünleştirdiğinde iş görme yeteneğinin dört tipini karakterize oluşturdu. Bunlar: Somut aşamalılık, soyut aşamalılık, soyut esneklik, somut esnekliktir. Bu kanalların her birisinin özellikleri ve davranışları vardır. Ve herkes kendi stilini gösterir.

Somut Aşamalılık
Somut Esneklik
Soyut Aşamalılık
Somut Esneklik

Şekil 4: Zihin kanalları
Bu iki boyuta ilişkin açıklamaları sonrasında, Şekil 4’te görüldüğü gibi, dört öğrenme biçimine ulaşır. Bunlar: soyut aşamalılık, soyut rastlantısallık, somut aşamalılık ve somut rastlantısallık olan öğrenme stilleridi.

Gregorc’un Öğrenme Stilleri ve Bu Stillerin Özellikleri
Gregorc, öğrenme stillerini, öğrenme kuramına göre dört öğrenme stili belirlemiştir. Bunlar somut aşamalılık, soyut aşamalılık, somut rastlantısallık ve soyut rastlantısallıktır. Her bir öğrenme stilinin kendine özgü özellikleri olmakla birlikte, benzer yanları da bulunmaktadır. Aşağıda, bu stillerin özellikleri geniş olarak tanımlanmıştır (Butler, 1993:135-169).

Somut Aşamalılık Özelliği
1. El becerilerine dayalı hobilere sahiptir; yapı maketleri, pul toplama, bilgisayar kullanma.
2. Özel ve gerçek örneklere ihtiyaç duyar. Bana göster tutumu içerisindedir.
3. Gerçek ürünler ya da tam bir kopya yardımıyla yaratıcılıklarını gösterme.
4. Yüzeysel değerlerleri kabul etme-gördüğüm şey aldığım şeydir anlayışına sahiptir.
5. El ile yapılan dokuma, elektronik ile uğraşma, eşyaları yerine oturtma,vb. yaşantılara karşı hoşnutluk duyma.
6. Eşyalar arasında ilişki kurma-organize etme, eşyaları çalıştırmaktan hoşlanma, eşyaları düzenleme, örneklere bakarak işleme-çalışma.
7. Zihindekilerini kolayca değiştirmez, önce bu konuda karar vermesi gerekir.
8. Bilgisayarın adım adım işlemesi gibi kolayca çalışma.
9. Toplama, organize etme, düzenleme, sınıflandırma, listeleme, kategorize etme, ve sıralama.
10. Yapılandırılmış durumlardan hoşlanma, oturma düzenini ve öğretmenin organize olmasından hoşlanan bir yapıya sahiptir. Eşyaların yeniden düzenlenmesine karşı tahammülü olmayan bir özelliğe sahiptir.
11. Notlar aracılığıyla alma; detaylara dikkat etme.
12. Bir işi tam zamanında yapmaktan hoşlanma ve yapılacak işi sonuna kadar sürdürme.
13. Bütün olguları elde ettikten sonra sonucu çıkarma.
14. Ayrıntıya, özel bilgiye, yönergeye ve zamana dikkate etme.
15. Öğretmenin çalışmaları kontrol etmesini isteme.
16. Özel bir bilgi ya da detayları okumaktan zevk alma.
17. Düşüncelerini gördüklerine, hissettiklerine, gözlemlediklerine göre oluşturma.
18. Genelleme ya da yorum türü yanıtlardan ziyade özel yanıtı arama.
19. Gösteri ve kılavuzlanmış örnekleri izleme yoluyla kolay öğrenme.
20. Grupla çalışmaktan kaçınma.
21. Olayları sonuna kadar izleme.
22. İşleri kendi kendilerine yapmayı tercih etme.
23. Birbirini izleyen açıklamalı yönergelere eğilim gösterme.
24. Çevresindekilerin kuralları uymalarını bekleme.
25. Zıtlıklarla birlikte daha iyi öğrenme.
26. Daha önce kullanılmış yaklaşımları güvenilir bulma ve kullanma.
27. Sorunlara yararlı çözümler arama.
28. Sonucu çabucak görme isteği.
29. Olguların, eşyaların gerçek yaşamda nasıl çalıştığını gösterme ve isteme.
30. Sunu biçimdeki dersleri sıkıcı bulma, fiziksel etkinlikler yoluyla öğrenmeyi tercih etme.
31. İşleri devam ettirmekten ve onlarla birlikte olmaktan hoşlanma.
32. İşlerine çaba harcama.
33. Çalışmanın ve çabaların sonucunda sonuçları görmek isteme.
34. Okul işlerini işlerle-uğraşlarla karşılaştırma.
35. Bir şeylerle meşgul olmaya ihtiyaç duyma ve uygulamalı işlere katılma.
36. Zamana özel önem verme ve zamanında bulunma.
37. Son tarihe özel dikkat gösterme.
38. Boşa zaman geçirmemek için tam yönergeleri isteme.
39. Başkaları zamanını çaldıklarında onlara kızma.
40. Diğerleri tarafından işini zamanında yapan olarak adlandırır.

Soyut Aşamalılık Özelliği
Bu kanalın özellikleri entelektüel, mantıklı, kavramsal, rasyonel-gerçekçi ve çalışkan olmaktır. Belirgin özellikleri ise şunlardır;
1. Detaylandırılmış noktalardan daha ziyade fikirler üzerinde konuşmaktan hoşlanma.
2. Diğerleriyle kanıtları eşleştirme ve tartışma yapmaktan hoşlanma.
3. Bilginin müşterisi-tüketicisi olma.
4. Okumayı sevdiği için okuma.
5. Yaşlarına göre zengin bir kelime dağarcığına sahip olma.
6. Tutarlı ve ön görüde bulunma; çalışmaya dalma.
7. İşi tamamlamak için zaman bloklarına ihtiyaç duyma ve ödevleri geliştirmeyi isteme.
8. Grupla çalışmaktan hoşlanmama, düşüneceği ve çalışacağı sessiz bir çevreyi isteme.
9. Herkese kontrol edilen bir özgürlüğü verme anlamında kural ve yasalara uyma.
10. Kendilerini yasaların korucusu olarak görme ve birlikte yaşamada kendini sorumlu tutma.
11. Kitaptaki uygun bilgiyi çıkarma, zekasına saygı duyulması gerektiğine inanma.
12. Somut bir işi yapmaktan ziyade bir fikir aracılığıyla düşünmeyi tercih etme.
13. Kitapları raporlaştırma ve projeleri araştırmaya karşı eğilimlidirler.
14. Konu alanı konusunda öğretmenlerin uzman olmadığını iddia etme.
15. Nükleer savaşın potansiyeli vb. kavramsal problemlerden güdülenir.
16. Öğrenmeyi öğrenmek için hoşlanma.
17. Soruşturucu bir zekaya sahip olma.
18. Okuma ve sunu biçimdeki dersler yoluyla iyi öğrenme.
19. Nitelikli dersleri isteme, yeteneklerini sergilemede sabırsız olma.
20. Okumayı bir hobi olarak görme.
21. Sonuca ulaşma ve bilgi etmede yeterince zaman isteme.
22. İyi bir ders dinleyicisi olma.
23. Genelde kitap raporları seçme ya da diğer ödev seçimlerine göre okumayı tercih etme.
24. Çok fazla düşünme ile suçlanılır olma.
25. Kılavuzlanmış bağımsız çalışmaktan hoşlanma.
26. Entelektüel bir diplomat olabilme ya da belgeye dayanarak bir tartışmacı olabilme.
27. Yargılamada hislerini dışarıda tutma.
28. Kanıtları yakından inceleme.
29. Entellektüelliğe değer veren az sayıda arkadaş seçme.
30. Herhangi bir değişikliğe gitmeden önce güçlü nedenlere ihtiyacı hissetme.
31. Eşyaları neden ve nasıl böyle olduklarını anlamak isteme.
32. Fikirleri çözümlerken düşünmenin içinde kaybolmuş gibi görünme.
33. Bir soru için çok fazla okuyabilir ya da problemi aslından daha büyük hale getirebilir.
34. Somut ürünlerden ziyade yeni fikirler ve hipotezler yaratma.
35. Çözümleme yapmadan önce yoğun miktarda bilgiye ihtiyaç duyma.
36. Kendisini sürekli yüksek standartta tutma.
37. Az sayıda hataya karşı tolerans-tahammül gösterme.
38. Kendilerini birinci görme anlayışına sahip olma.
39. Üstünlüklerin bir ölçüsü olarak sınıf geçme derecelerini değerlendirme.
40. Zekalarını sorgularken eleştiri olarak algılar.

Soyut Rastlantısal-Esnek Öğrenme Stili Özelliği
Bu öğrenme stiline sahip bireyler duygusal, yorumlayıcı, duyarlı, bütüncü (tekrar deneyen) ve tematik bir kişiliğe sahiptir. Belirgin özellikleri şunlardır:
1. Dünyayı duyguları aracılığıyla süzme.
2. Duygularını göz önünde bulundurma ve yansıtmak için özgür zamana ihtiyaç duyma.
3. Duygusal konularda ve yaşantılarda çok kolay ağlama.
4. Çevresindeki ruhsal duruma ayak uydurma-uyum sağlama.
5. Yarışmadan kaçınma.
6. Esneklik ve uyum sağlama becerisine sahip fakat bunları yapmak için yeterli zamana ihtiyaç duyma.
7. Değişiklikleri kolayca yorumlama yeteneğinden övgü alma.
8. Esnek bir zaman programına ihtiyaç duyma.
9. Yönergeleri unutma; çok fazla yapılandırılmış ödevleri zor bulma.
10. Düşsel imajların yapılandırılmış fiziksel ürünlere nasıl dönüştürüleceğini bilmeyebilir.
11. Kendine doğru açık olan öğretmenlerle iyi çalışırlar.
12. Diğerleriyle çalışmaktan zevk alma, onlarla özel ilişkiler geliştirmek ve yaratmaktan mutluluk duyma.
13. Çok utanılacak konularda, gizleri saklar.
14. Disiplinli öğretmen ve ailelerine karşı endişelidirler.
15. Başkaları benim hakkında ne düşünecek sorusunu disiplinlerin ötesinde ilgi gösterir.
16. Kitap kaplıklarını, kağıtlarını-ödevlerini ve odasını düzenler ya da kişiselleştirir.
17. Eşyaları güzel olduğu için tutma, pratik kullanımdan daha ziyade kişisel anlamı olduğu için saklama.
18. Tam yanıtlardan daha ziyade yorum ve açıklamaları tercih ederler.
19. Müziğe, şiire, sanata, edebiyata ve dramaya uygun yapısı vardır.
20. Oldukça fazla biçimde kategorilere bölünmüş parçaları ayırma konusunda zorlanırlar.
21. Renkli bir kişiliğe sahip olma.
22. Yaratıcı bir kıvılcım için zamana az ihtiyacı olmak.
23. Fantezi ve taklit etmekten hoşlanır.
24. Hiç soyut random olmayanlara göre düşlemede oldukça aktifliğe sahiptirler.
25. Hiç bir AR’de düşleyemeyeceğiniz gerçek korkulara sahiptirler.
26. Duygusal yüzlere sahiptirler ve kalplerini kollarına giydirmişlerdir.
27. Dinlenilmekten ve dikkat edilmekten hoşlanırlar.
28. Akıcı ve heyecan verici bir konuşma özelliğine sahiptirler. Ancak bunun için enerjiye ihtiyaç duyarlar.
29. Sınıf dışı yaşam ruhunu birbirinden ayırt edebilir.
30. Eğer kendi duygularını ifade etme olanağı tanınmazsa, gücenerek ceza alırlar.
31. Doğru bir arkadaşlıkta çok iyi bir duygusallık, dostlukta niyete odaklanma.
32. Özel bir kişi değilse dikkat toplaşımını yapamama.
33. Diğerleri tarafından kontrol edilmekten nefret etme, fakat güvenilir arkadaşlarına böyle davranmaya izin verme.
34. Diğerlerinin zamanlarını göz önünde bulundurma ve birlikte olmak için zaman yaratma.
35. Sözlerle, kibar olmayan sözlerle, dışarıda kalma gibi durumlarda kolaylıkla incinirler.
36. Sempatik ve sıcak kalplidirler, diğerlerinin de böyle davranmasını isterler.
37. İyi dinleyici ve destekleyicidirler.
38. Yaşantıları paylaşmaktan hoşlanırlar.
39. Diğerlerine yardım etmek için kendi işlerini bitirmeden ayrılabilirler.
40. Diğerlerinin duygularına karşı duyarlıdır, duygularına saygı duyan öğretmenlere çok iyi yanıtlar verir.

Somut Rastlantısal Öğrenme Stili Özelliği
Somut rastlantısal öğrenme stiline sahip bireyler, özgün, uygulama, araştırma, seçenek üretme ve risk almada diğerlerine nazaran üstün özelliklere sahiptir. Bu bireylerin belirgin özellikleri şunlardır:

Somut Rastlantısal Öğrenme Stili
1. Problemlere çözüm üretme yoluyla güdülenirler.
2. Çok fazla detay gerektirmeyen problem stratejisini tercih ederler.
3. Sunulan problemlerin oyunlar ve uyarıcılar şeklinde olmasından hoşlanırlar.
4. Öğretmenlerin değil, kendilerinin bulduğu yanıtları değerli bulur.
5. Anlamlı etkinlikleri arzuladığında kendilerine ait yeni problemler üretirler.
6. Bir çok ilginç fikir ve ilgilere sahiptirler.
7. Fikirlerini kendi mantıksal yapısına göre bir araya getirirler.
8. Çok rahattırlar.
9. Seçenek ve fırsat ararlar.
10. Aynı anda işte etkinlikler ve bir çok proje üretirler.
11. Bağımsızlığını korumada diğerlerinden farklı bir özelliğe sahiptirler.
12. Lider olma ve bir takım görevler oluşturmaktan hoşlanırlar.
13. Diğerleri tarafından kolayca kontrol edilemezler.
14. Gerçek sorunlarla karşılaşmak ya da eşit yetenektekilerle yarışmaktan hoşlanırlar.
15. Diğerleriyle olduğu kadar, kendi kendilerine de yarışırlar.
16. Sıra dışı yanıtlar ya da ne olabileceği konusunda yanıtlar bulmaktan hoşlanırlar.
17. Bir çok alışılmamış yolları denemekten hoşlanır.
18. Özgün proje ve ürünler üretirler.
19. Daha önce yapılmamış bir şeyi yapma ya da yaratmak için elindeki fırsatlar aracılığıyla harekete geçerler.
20. Diğerlerine çözümü zor görünen sorunlara hemencecik yaratıcı biçimde çözümler üretirler.
21. Kendini araştırma ve sorgulamayı isterler.
22. Olayların ya da varlıkların çok farklı çeşitlerini incelemek isterler.
23. Tam kurallara uyma yerine genel anlamda kurallara uyarlar.
24. El becerilerinden hoşlanırlar.
25. Toplum ve onlarla ilgili fikirleri öğrenmek amacıyla sosyal etkileşimi göz ardı ederler.
26. Araştırmayı severler, bunu da daha çok kendi fikirlerini işe koşarak yaparlar.
27. Özel bir yanıtı olmayan problemler ve konularda çok isteklidirler.
28. İnsanlar ve fikirleri konusunda öğrenmek için durumları ve diğer yanları test etmek isterler.
29. Fırsat bulmak ve bir yanıt bulabilmek için risk almayı severler.
30. Sıra dışı durumlardan büyülenirler.
31. Herhangi bir yol izlemeden sorunlara çözüm bulurlar.
32. Farklı çözümleri kullanarak yanıtı bulurlar.
33. Ayrıntıları atlayarak sorunu genel bir bakış ile ele alırlar.
34. Problem çözmede, sezgi ve içe doğma-anlama biçimlerini kullanırlar.
35. Bir işin nasıl işeyeceğini görmek için tehlikeli de olsa yaklaşımları ve denemeleri gayet iyi kullanır.
36. Bir proje boyunca, hiç elde etmediği fikirleri için sürekli değişiklik yaparlar.
37. Bir projeyi bitirmenin önemli olduğuna inandığı kadar, süreç onun için daha önemlidir.
38. İşleme sırasında projeyi sürekli yenilemek için fırsatları değerlendirir.
39. “Eğer değiştirirsem ne olacak?” önemli bir özelliğidir.
40. Fikirleri sıralama ve onu yeniden yapılandırma yetenekleri bulunur.