DUYUŞSAL ALANIN SINIFLANDIRMASI

Duyuşsal alan da bilişsel alan gibi kendi arasında aşamalı olarak sınıflanmıştır. Ancak bilişsel alanın bilgi basamağında sayılabilecek bazı öğeler olmadan duyuşsal alandaki davranışlar gerçekleşmeyebilir (3).Çünkü bilmediğimiz bir olguya karşı herhangi bir sevgi, nefret, korku vb. gibi duyuşsal bir tepki geliştiremeyiz.

Duyuşsal alan aşamalı olarak beş ana basamağa ve alt basamaklara ayrılmıştır

Bu basamaklar şunlardır:
1.Alma

1.1 Farkında Olma

1.2 Almaya Açıklık

1.3 Kontrollü-Seçici Dikkat
2.Tepkide Bulunma

2.1 Uysallık

2.2 İsteklilik

2.3 Doyum
3. Değer Verme
Değeri Kabullenme
Değeri Yeğleme
Değere Adanmışlık
4. Örgütleme
Değeri Kavramsallaştırma
Değeri Örgütleme
5. Bir Değer ya da Değerler Bütünüyle Nitelenmişlik
Genellemiş Örüntü
Niteleme

C- DUYUŞSAL ALANLA İLGİLİ HEDEFLER

1.Alma (KATILMA)

Kişi eğer nesne ve olguların farkında olmazsa ona karşı duyuşsal bir davranış geliştiremez.sosyal bilgilerde kişilerin farklı düşünce ve inançları olduğunu fark edemeyen bir kişi onlara karşı hiçbir alanda öğrenilmiş bir davranışı gösteremez. Kişi önce nesnenin olgunun farkına varır ondan sonra uyarıcıya açık olabilir. Kendi içerisinde üç alt basamağa ayrılır.

1.1 Farkında Olma: Bu basamakta nesne veya olgudan gelen uyarıcının farkına varılır. Örneğin;
aşırı nüfuslanma sorunlarını yazma, söyleme
ulaşımla ilgili sorunları yazma, söyleme vb gibi…

1.2 Almaya Açıklık: Bu basamakta kişi uyarıcıyı reddetmez, ondan kaçmaz, tersine ona doğru bir yönelim izler.Örneğin;

Hedef: Yıllık ünite düzeyinde hedef davranış: farklı inanç ve düşüncede olan kişileri dinlemeye dönüklük.

Davranışlar: Konuşanın sözünü kesmeden dinleme; hangi konuda konuştuğunu yazma, söyleme vb gibi…

1.3 Kontrollü-Seçici Dikkat: Bu basamakta öğrenci birden fazla uyarıcı arasından birini ya da birkaçını seçebilir. Dikkatini ilgisini ona doğru yöneltebilir. Örneğin; Hedef: Yıllık ünite düzeyinde ilköğretim; toplumsal sorunlarla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş.

Davranışlar: Televizyonda toplumsal sorunlarla ilgili yayınlardan en az üçünün adını yazma, söyleme; bu yayınların hangi devirlerde ve ne zaman yapıldığını yazma söyleme; toplumsal sorunlarla uğraşan en az üç kişinin adını yazma söyleme…

2. Tepkide Bulunma

Bu basamakta ilgiler söz koknusudur. Kişi uyarıcıya karşı uysallık isteklilik gösterebilir.

2.1 Uysallık:

Hedef: Bir öğrencinin arkadaşlarıyla çalışırken birlikte belirlenen kurallara uymaya razı oluş.

Davranışlar: Çalışmaya belirtilen zamanda gelme; verilen görevi itiraz etmeden gereği gibi yapma; görevi zamanında bitirme…

2.2 İsteklilik:

Hedef: Sosyal yardım kurallarına çalışmaya gönüllü olmak.

Davranışlar: Sosyal yardım kolunun etkinliklerine isteyerek katılma; Sosyal yardım kolunun etkinliklerine zaman ayırma; görevini isteyerek yerine getirme…

2.3 Doyum:

Hedef: Grupca demokratik olarak kendisine verilen bir işi yapmaktan zevk almak.

Davranışlar: Kendisine verilen görevi yapmak için zaman ayırmak; Boş zamanlarında grup çalışmalarına gönüllü katılmak.

3. Değer Verme

Bu basamakta Sosyal bilgiler için tutum, inanç ve değerlerle ilgilidir. Değerler, tutumlar ve inançlar tümüyle kişi tarafından oluşturulmamıştır.
Değeri Kabullenme: Uyarıcıya karşı kişi sürekli aynı duyuşsal tepkiyi verebilir.

Hedef. Yurtta barış dünyada barış ilkesinin önemini takdir etme.

Davranışlar: Bu ilkeyi savunan konuşmalar yapma; Bu ilke ile yazıları sürekli olarak okuma…
Değeri Yeğleme: Bu basamakta toplumca oluşturulan değerlerden biri diğerlerine göre daha üstün tutulur.

Hedef: Hertürlü eleştiriye açık olma

Davranışlar: Arkadaşlarından kendini eleştirmelerini isteme; yapılan eleştirileri karşı çıkmadan dinleme; Kendini eleştiren kişilere kızmama, darılmama aksine onlara teşekkür teme…
Değere Adanmışlık: Bu basamakta kişi başkalarını bu değerin peşinde sürüklemek için çaba harcayabilir.Burada kişi değerşle özdeşleşmiştirç Bu düşünceye göre kişi hedefine, davasına, partiye özveride bulunarak katkıda bulunma amacındadır. Bu nedenden dolayı bu basamakta ilköğretim 4. ve 5. sınıflar düzeyinde sosyal bilgiler dersin açısından hedef ve davranış önerilemememiştir.

Hedef: Ulusun bağımsızlığı ve vatanın bütünlüğü için özveride bulunmaya adanmışlık.

Davranışlar: Ailesinin, ulusunun, insanlığın mutluluğu için özveride bulunmaya adanmışlık…

Ilköğretimde duyuşsal alanda kazandırılabilecek hedefler değer verme basamaından yukarı çıkamaz. Çünkü örgütleme ve kişilik basamakları kişide ancak 30 yaşından sonra oluşabiliyor. Bu sebeble ilköğretim sosyal bilgiler dersinin duyuşsal alanla ilgili hedefleri değer verme basamağına kadar yazılmıştır.