Sıfatlar Ve Sıfat Çeşitleri

SIFAT (ÖN AD)
İsimleri niteleyen ya da belirten sözcüklere sıfat denir.
Sıfatların varlığı isimlere bağlıdır. Bu nedenle sıfatlar tek başına kullanılamaz. Bu açıdan sıfatlar tamlama olarak karşımıza çıkar.

1) NİTELEME SIFATLARI
İsimlerin şeklini, durumunu, hareketini, rengini, kısacası kalıcı özelliklerini gösteren sıfatlardır. Nitelene sıfatları isimlere sorulan “nasıl” sorusunun cevabıdır.

Penceresinden kavak ağaçları görünen / bir sağlık ocağı

Yanaklarımı pembeleştiren / makaslar

Uçuşan / pamukçuklar

Kavakları silkeleyen / rüzgâr

2) BELİRTME SIFATLARI
İsimleri sayı yönünden tamlayan; yerlerini işaret eden; özelliklerini belli belirsiz olarak bildiren; onların özelliklerini soran sıfatların tümüne belirtme sıfatları denir. Belirtme sıfatları varlıkların geçici özelliklerini bildirirler:

Bu adam, o adam, şuradaki adam, (herhangi) bir adam, bir (tane) adam, kaçıncı adam, hangi adam?…

Belirtme sıfatları kendi arasında dört gruba ayrılır:
A.İŞARET SIFATLARI
İsimleri işaret ederek belirten ve yerlerini bildiren sıfatlardır. İşaret sıfatlarından bazıları şunlardır: “bu, şu, o, öteki, beriki, böyle, şöyle…”

Bu soruyu kim cevaplayacak?

Kitabı şu genç almıştı.

O eşyaları nereye götürüyorsun?

Öteki sorulara geçiniz.

Beriki masaları da taşıdık.

Bu kitabı ben aldım.

B.BELGİSİZ SIFATLAR
İsimlerin sayılarını ve miktarlarını kesin olarak değil, yaklaşık, aşağı yukarı, belli belirsiz bildiren sıfatlardır. En çok kullanılanları şunlardır:

“bir, birkaç, birçok, az, çok, biraz, birtakım, bütün, bazı, tüm, her, hiçbir, herhangi bir, kimi…

Bazı işlerde acele edilmeli.

Birkaç arkadaş dışarıda bekliyor.

Hiçbir emek boşa gitmez.

Bütün öğrencileri bahçeye çıkarmışlar.

Her konuda bilgi sahibi olamayız.

Bir gün yine karşılaşırız.

C.SAYI SIFATLARI
İsimlerin sayılarını, bölümlerini, sıralarını, parçalarını kesin olarak belirten sıfatlardır. Sayı sıfatlarının çeşitleri şunlardır:

1)Asıl Sayı Sıfatları :İsimlerin sayılarını kesin olarak belirten sıfatlardır.

Her gün iki saat ders çalışır, bir saat de kitap okurum.

Bir ağaç bile bırakmamışlar; kesmişler.

Yüz yıl öncesine geri döndük.

2)Sıra Sayı Sıfatları: İsimlerin sıralarını, derecelerini belirten sıfatlardır. sayı sıfatlarının sonuna –(ı)ncı, -nci, -ncu, -ncü ekleri getirilerek yapılır.

77. yıl, 11’inci bölük, birinci gün, ikinci gelişimiz…

üçüncü kişiler, ikinci katlar…

“ilk” kelimesi birinci anlamındadır:

İlk (birinci) caddeden sağa dönün.

3)Üleştirme Sayı Sıfatları : İsimlerin bölümlere ayrıldığını, bölüştürüldüğünü gösteren sıfatlardır. Tam sayıların sonuna “-(ş)er, “-(ş)ar ekleri getirilerek yapılır: Onar lira, beşer yıl…

Üçer kişi, ikişer elma, yedişer kişi, ellişer milyon, birer gün arayla,

4)Kesir Sayı Sıfatları: İsimlerin, bütünün kaçta kaçı olduğunu gösteren sıfatlardır.

Yüzde bir ihtimal, yarım ekmek, çeyrek (dörtte bir) ekmek, yarıyıl, iki buçuk lira…

D.SORU SIFATLARI
Soru sıfatları, isimlerin nitelik ve niceliklerini soru yoluyla öğrenmeyi amaçlayan, cevapları da herhangi bir sıfat olan kelimelerdir. Soru sıfatlarından bazıları şunlardır:

“ne, nasıl, nice, ne gibi, ne biçim, kaç, kaçıncı, kaçar, hangi, ne türlü…”

Nasıl şiirleri beğenirsiniz?

Kaçar gün kaldın şehirlerde?

Hangi konuyu işleyeceğiz?

Kaç soru çözmeli günde?