Şeker Nasıl üretilir? şeker nasıl elde edilir? şeker üretimi üretim aşamaları ham haddesi

Sükroz ya da sakkaroz olarak da bilinen beyaz şeker, rafine edilmiş ve saf bir kimyasal üründür. Beyaz şeker, kuru halde, polarimetrik metoda göre belirlenmiş sakaroz oranı ağırlık itibariyle %99,7 veya daha fazla olan şekerdir


Şeker üretimi esnasında tüm şeker alınamadığı için, bir yan ürün olan tatlı melas da elde edilir. Bu ürün genellikle büyükbaş hayvanlar için yem olarak kullanılır veya alkol üretimi amacıyla içki fabrikalarında fermantasyonda kullanılmak için gönderilir. Fakat koku ve tat olarak şeker kamışı kadar kaliteli olmadığı için rom üretiminde kullanılmaz.


Beyaz Şeker Üretimi


Beyaz şeker, iki farklı yöntem ile hem şeker pancarından hem de şeker kamışından üretilir. Önemli şeker mahsullerinden olan şeker kamışı (Saccharum spp.) ve şeker pancarındaki (Beta vulgaris) şeker, bitkinin kuru ağırlığının %12 - %20 kadarını oluşturabilir.


Hurma ağacı (Phoenix dactylifera), sorghum (Sorghum vulgare) ve şeker akçaağacı (Acer saccharum) ise önemi daha az ticari şeker ürünleri içerisindedir.


Şeker Kamışı

Şeker kamışı el veya makine ile hasat edilir. Dünya şeker kamışı üretiminin yaklaşık yarısından fazlası elle yapılan hasatlama ile gerçekleştirilir. Bu durum gelişen ülkelerde daha yaygın görülür. Hasatlama el ile yapıldığında, önce tarla yakılır. Alev hızla yayılır, yaprakları yakar fakat su bakımından zengin sap ve gövdeler bundan zarar görmez. Hasatçılar daha sonra toprak üzerinde bulunan kamışları bıçakla budarlar. Kalifiye bir hasatçı 1 saat içerisinde 500 kg şeker kamışı budayabilir.


Şeker Pancarı

Olgun bir şeker pancarındaki tipik şeker miktarı ağırlıkça %17 olup, bu değer cinse göre yetiştiği yıldan yıla ve bölgeden bölgeye farklılık gösterir. Şeker kamışına kıyasla şeker miktarı ağırlıkça fazla olan şeker pancarında aksine hektar başına elde edilen ürün kazancı düşüktür. Dolayısıyla beklenen şeker üretimi hektar başına sadece 7 tondur.


Hurma Ağacı

Hurma ağacı (Phoenix dactylifera) çoğunlukla kendi yenebilen meyvesi için yetiştirilmektedir. Meyvesinin yetiştirilmesi uzun bir geçmişe dayandığı için, kesin olarak nasıl yayıldığı bilinmemektedir, fakat aslı büyük olasılıkla Kuzey Afrika çöllerinde bir yere belki de Güneybatı Asya'ya dayanmaktadır. Orta boylu, 15- 25 m uzunluğunda, genellikle tek bir kökten birçok ağaç gövdesinin çıkması ve her birinin ayrı ayrı büyümesi ile oluşan bir ağaçtır. Şeker, hurma meyvesinden elde edilebilir, fakat bu sadece küçük ölçeklerde gerçekleştirilmektedir.


Sorghum

Sorghum, Doğu Afrika’nın tropik bölgelerine ve bir çeşidi de Meksika'ya özgü yaklaşık 20 çeşit ot türünün bir cinsidir. Sorghum bitkisi, Güney Avrupa, Amerika ve Güney Asya'da yetiştirilir. Şeker, sorghum tohumlarından elde edilebilir fakat yine hurma ağacında olduğu gibi sadece bölgesel bazda ve küçük ölçeklerde gerçekleşir.

Şeker akçaağacı

Şeker akçaağacı (Acer saccharum), Kuzey Amerika doğusunda bulunan ormanlar (genellikle mobilyacılıkta kullanılan ağaçlardan oluşan) içerisinde göze çarpan bir ağaçtır. Burası en büyük Amerikan akçaağaç bölgesidir ki ağaçların boyları 30-37 m'ye kadar ulaşır. Akçaağaç şekeri Kuzey Amerika'da yüzyıllardan beri üretilmekte ve hala tatlandırıcı olarak, çoğunlukla rafine edilmiş (kısmen) akçaağaç şurubu olarak kullanılmaktadır. Akçaağaç şekeri, standart toz haline getirilmiş şekere göre iki kat daha tatlıdır çünkü elde edilen şeker sakkarozdan ziyade fruktoz içerir.


Kamış Şekeri ile Pancar Şekeri Arasındaki Fark


Şeker kamışından elde edilen şekerle şeker pancarından elde edilen şekerlerin her ikisinin yapısı da "sakkaroz" dur. Kabaca bir fark yoktur. Ancak her iki bitkinin yapısından gelen organik ve anorganik maddelerin kristalizasyona etkileri farklı olabileceğinden kamış şekeri ve pancar şekerinin kristal yapılarında farklılıklar olabilir.

Dünyada Beyaz Şeker Üretimi


Dünyada sakaroz kökenli şeker (sofra şekeri, toz şeker, kristal şeker, beyaz şeker) üretimi 2006-2007 döneminde 146 milyon tondur. Dünyada kişi başına sakaroz kökenli şeker tüketimi ise, beyaz şeker cinsinden yılda 21 kg civarındadır. Avrupa Birliği, Brezilya ve Hindistan üreticilerin en revaçta ilk üç ülkesidir ve birlikte yıllık üretimin %40'ını karşılamaktadırlar. Fakat üretimin çoğu üretilen ülkeler tarafından tüketilmektedir. Yaklaşık %25'inin uluslararası ticareti yapılmaktadır.

Şeker kamışı 100'den fazla ülkede yetiştirilmektedir ve şeker kamışından elde edilen şeker miktarı, şeker pancarından elde edilenden yaklaşık olarak 6 kat daha fazladır.