ÇÖL İKLİMİ VE ÖZELLİKLERİ


Dönenceler civarında kıta içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda görülür. Afrika&񗝉da B. Sahra, Ortadoğu&񗝉da Necef, Asya&񗝉da Gobi, Taklamakan, Avustralya&񗝉da Gobbon ve Gibson, Güney Afrika&񗝉da Kalahari ve Namib, Güney Amerika&񗝉da Patagonya, Atacama ve Peru yeryüzündeki başlıca çöl alanlarıdır. Gece ile gündüz arasında sıcaklık farkları çok fazladır. Günlük sıcaklık farkının 50°C yi bulduğu zamanlar olmaktadır. Çöllerdeki nem yetersizliği, günlük sıcaklık farkının büyümesine zemin hazırlamıştır.
Yağışlar yok denecek kadar azdır( Epizodik). Yıllık yağış miktarı genellikle 100mm&񗝉 den azdır.
Doğal bitki örtüsü bazı kurakçıl otlar ve kaktüs gibi bitkileridir. Bitki örtüsü çok zayıftır. Susuzluğa dayanıklı bitki türleri görülür.

AYRINTILI BİLGİ:
Yağışların çok az, düzensiz ve tesadüfi olduğu bitki örtüsü ve hayvanların yaşamasına elverişsiz yerlere çöl denir.
Oluşumlarına göre üçe ayrılır.
A-Suptropikal çöl iklimi: Her iki yarım kürede dönence çevrelerinde ve kıtaların batı kıyılarında oluşmuşlardır.
Alçalıcı hava hareketleri kuraklığa ve çölleşmeye yol açmıştır.
Bu çöllerin oluşumunda soğuk su akıntılarının da etkisi vardır.
a-Kuzey Afrika&񗝉da Büyük Sahra ve Libya çölleri
b-Güney Afrika&񗝉da Kalahari ve Namibya
c-Kuzey Amerika&񗝉da Kaliforniya
d-Güney Amerika&񗝉da Atacama
e-Avustralya&񗝉da Büyük kum ve Victoria çölleri
f-Hindistan&񗝉da Tar çölü
g-Arabistan&񗝉daki Necef ve Rub&񗝉ul Hali çölü
Yıllık sıcaklık farkları azdır (10-15ºC). Bunun temel sebebi güneş ışınlarının geliş açısının çok değişmemesidir.
-Günlük sıcaklık farkları nem azlığından dolayı 40ºC &񗝈yi geçer.
-Buharlaşma çok fazladır. Güneşlenme oranı %90 kadardır.
-Dünya&񗝉da güneşlenmenin en fazla olduğu yerlerdir.
-Belirli bir yağış rejimi yoktur. Ortalama yağış miktarı 250mm kadardır.
-Bitki örtüsü kurakçıl otlar , çalılar ile kaktüslerdir.Gür bitkiler, ancak ırmak boyları ile yer altı su seviyesinin yüksek olduğu vahalarda görülürler.
-Kimyasal çözülme yetersizdir. Toprak oluşumu oldukça yavaştır.
-Taş ve kayaların mekanik yolla parçalanmasıyla çakıllar ve kumlar oluşmuştur.
B-Orta Kuşak Çölleri:
-Orta kuşakta ki karaların iç kesimlerindeki çöllerdir.
-Oluşumlarında deniz etkisine kapalı olmaları etkili olmuştur.
-Fhön olayı da çölleşmede etkili olmuştur.
a-Orta Asya&񗝉da Kızılkum, Karakum, Gobi, Taklamakan
b-İran&񗝉da Deşt-i kebir, Deşt-i lut
c-Kuzey Amerika&񗝉da Nevada ve Arizona
-Hem yıllık hem de günlük sıcaklık farkları fazladır.
-Diğer özellikleri Sup tropikal çöllere benzemektedir.
C-Soğuk Çöller: Kutup bölgelerinde nem azlığı ve alçalıcı hava hareketlerine bağlı olarak oluşan çöllerdir.
-Antartika ve Grönland..
-Çöllerde sıcaklık yüksek olmasına rağmen buharlaşacak su olmadığından mutlak nem azdır. Dolayısıyla bağıl nem oranı azdır.