MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ
« :»

--------------------------------------------------------------------------------
MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ
Sinirler ile getirilen uyartıların değerlendirildiği ve cevap verildiği beyin ve omurilikten oluşur.
BEYİN
Ön beyin, beyincik, omurilik soğanı olmak üzere üç kısımda incelenir.
ÖN BEYİN

Yapısı: Kafatası kemiklerinin içindedir.İki yarım küreden meydana gelmiştir.Çok sağlam üç katlı zarla örtülüdür.Dış kısmı girintili çıkıntılıdır.Çıkıntılar beyin yüzeyinin genişlemesini sağlar.Sinir hücreleri bu geniş yüzeye yayılmıştır.Dış kısmında boz madde, iç kısmında ise ak madde görülür.Kütlesi, ortalama 1.400 gramdır.
Görevleri: 1.Duyu organlarından gelen uyarıları alır ve cevaplandırır.
2.Organların istemli hareketlerini yönetir;

* Sağ yarım küre sol yanımızdaki organları,
* Sol yarım küre de sağ yanımızdaki organlarımızı yönetmektedir.

3.Konuşma, yazma, anlama, hatırlama ve zeka merkezidir.
4.Ayrıca alışkanlık hareketleri (yüzme, araba kullanma ...) önce beyin tarafından denetlenir.İyice öğrenildikten sonra omuriliğin denetimine geçer.Vücut sıcaklığını, su dengesini, kan basıncını, uyku ve iştahı ayarlayan merkezler de beyindedir.
BEYİNCİK

Yapısı: Beyinin arka tarafında, beyin ile omurilik soğanı arasında yer alır.Üzeri, kıvrımlı bir zarla kaplıdır.
Görevleri: 1.Kulaktaki yarım daire kanallarından aldığı mesajlara göre vücudun dengesini sağlar.
2.Kasların düzenli hareketleri de beyincik tarafından kontrol edilir.
OMURİLİK SOĞANI

Yapısı: Beyin ile omurilik arasında bulunur.Omuriliğin devamıdır.Üstü düzdür.
Görevleri: Omurilikten gelen sinirler, omurilik soğanından geçerek beyne ulaşırlar.Omurilik soğanında refleksler (kalp atışı, öksürme, emme, solunum, sidik çıkarma vb.) kontrol edilir.
OMURİLİK

Yapısı: Omurga kanalının içinde uzanır.Düz ve beyaz renkli sinir tellerinden oluşmuştur.Omurilikten sağ ve sol tarafa doğru ve çapraz olarak 31 çift sinir çıkar.
Görevleri: 1.Refleks hareketlerini düzenler.
2.Omurilik, alışkanlık hareketleri ile de ilgilidir.
3.Beyinden gelen istemli hareket emirlerini organlara, vücuttan gelen uyartıları da beyne iletir.
Refleks: İsteğimiz dışında, ani olarak yapılan hareketlere denir.
Göz bebeğinin ışık şiddetine göre büyüyüp, küçülmesi, göz kapağının kırpılması, öksürme, aksırma gibi refleksler doğuştan vardır.
Beyin tarafından yönetilen refleksler, bilinçli reflekslerdir.
ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ

Beyinden ve omurilikten çıkan, onları vücuttaki bütün alıcı ve uyarılan dokulara bağlayan sinirlere çevresel sinir sistemi denir.Bu sistem, sinirlerle, sinir hücreleri kümelerinden meydana gelmiştir.

SİNİRLERİN YAPISI

İstemli ve istemsiz bütün hareketlerin uyarı ve emirlerini taşıyan sinirler, sinir dokudan oluşurlar.Sinir doku, nöronlardan oluşur.Sinir hücreleri, en çok farklılaşmış hücrelerdir.Bir sinir hücresi üç bölümde incelenir.
I. Dendritler

II. Asıl hücre
III. Akson
Sinir hücresinin gövdesinden çıkan uzantılar uzun ve kısa olmak üzere iki çeşittir:

q Uzun olana akson,
q Kısa olana dentrit denir.
Aksonun üzerinde miyelin adı verilen yağlı bir koruyucu tabaka vardır.Miyelinin üzerinde koruyucu bir zarla kaplıdır.
SİNİR HÜCRELERİYLE MESAJ VE EMİRLERİN İLETİLMESİ
Sinir hücresinin, taşıdığı uyartılara göre iki çeşidi vardır.Bunlardan bir kısmı istemli, bir kısmı ise istemsiz hareketlerle ilgili uyartıları iletir.
İletimde;
ü Duyu organlarından gelen uyartılar, sinirlerin duyu organlarındaki uçlarını etkiler.
ü Uyartı sinir boyunca ilerleyerek ilgili merkeze gelir.
ü Kaslara gönderilen emirler, sinir hücresinden aksonlara doğrudur.
ü Sinirlerden birinin dendriti diğerinin aksonu ile temas halindedir.
ü Uyartılar, sinirler üzerinde meydana gelen kimyasal değişmeler ve elektrik akımı yoluyla hızla omurilik veya beyne iletilir.
ü Omurilik ve beyindeki sinirler bu mesajlardaki bilgileri değerlendirir.
ü Değerlendirme sonucunda bir tepki oluşur.
ü Beyne mesaj getiren sinirlere duyu sinirleri, emirleri ileten sinirlere ise motor sinirleri denir