Eşzamanlı Koşullanma, Gecikmeli Koşullanma, İzli Koşullanma, Ters Koşullanma

Bir nötr uyarıcı nasıl koşullu uyarıcı haline getirilebilir? Yani daha önce tepki verilmeyen bir uyarıcıya tepki verilme süreçlerine bakalım.

a) Zamandaş koşullama; önce koşullu uyarıcı verilmeye başlanır. Bundan en geç, 5 saniye sonra koşulsuz uyarıcı verilir. Yani önce zil sesi verilir ve ardından hemen et verilir.

b) Gecikmeli koşullama; teknik olarak zamandaş koşullamayla aynıdır. Fakat koşulsuz uyarıcı, koşullu uyarıcının başlamasından en az 5 saniye sonra verilir. Zamandaş koşullamadan farkı; sürededir. Yani etin verilmesi geciktirilmiştir.

c) İzli koşullama; koşullu uyarıcı verilip bittikten sonra koşulsuz uyarıcı veriliyor. Bu işlem, defalarca yapıldıktan sonra koşullu uyarıcıyı yalnız verdiğimizde, bittikten sonra koşullu tepki ortaya çıkıyor. İki uyarıcı arasında süre; yarım saniyedir.

d) Ters koşullama; önce koşulsuz sonra koşullu uyarıcı veriliyor. Bu yüzden, davranışı kontrol edici özellik taşımaz.

e) Zamanlı koşullama; bir koşullu uyarıcı yoktur. Koşulsuz uyarıcı tek başına defalarca verilir. Arada geçen zaman, koşullu uyarıcı haline gelir. Ve bir süre sonra koşulsuz uyarıcının verilmediği durumlarda, tepki ortaya çıkar. Bu tepki de koşullu tepkidir. İki uyarıcı arasında geçen süre 3 saniyedir.

f) Temporal koşullanma: örneği her gün saat 12’de yemeğini yiyen bir kişinin saat 12 olunca acıkması.