Diecast Model Araba Nedir? Diecast Hakkında

Belki son zamanlarda hobi ve oyuncak mağazalarında ve web adreslerinde bu isimde bol bol bölümler görüyor veya duyuyorsunuzdur. Aslında Dünyada uzun zamandan beri bilinen bir kavramdır die-cast. Bir nevi metalik alaşım olan die-cast; Çinko ve Alüminyum karışımından oluşur. Bu karışımın diğer adı ise “ZAMAK”tır. Yani İngilizce olarak “Zinc” ve “Aluminium”un birleşimi…
Bugün bizim anladığımız manada bilinen ilk “Modern” model araba, 1919 yılında ABD’de “Tootsie Toys (Dowst Brothers)” isimli bir firma tarafından metal alaşımı dökmek suretiyle (diecast) üretilmiştir. O zamanlarda Avrupada ise henüz diecast değil, teneke ve benzeri metallerden üretim yaparlardı. Genel olarak 2. dünya savaşına kadar “Teneke” oyuncaklar moda idi. Modelden ziyade daha çok çocuklara hitap eden bu teneke modeller, her alanda kendini gösterirdi. Ancak, zamanla daha hızlı ve ucuza mal etmek için “diecast” ile üretim başladı.
Önceleri diecast oyuncaklar iç detayı olmayan araba ya da kamyon tipinde üretilmişti. O zamanlardaki teknoloji ile üretilen bu metal daha kırılgan bir yapıya sahipti ve nedeni anlaşılamaz bir şekilde bazen küçük bir etkide kırılırdı.

Teneke tamamen el ile yapıldığı için daha pahalıya mal oluyordu. 2. dünya savaşı sıralarında ekonomik sıkıntılar nedeniyle üretim azalmıştı, çünkü metal sonuçta kıymetli bir materyaldi. Ancak 1950’li yıllardan itibaren tekrardan bu sektör hareketlendi. Ve böylece Diecast ile üretilen oyuncaklar ve modeller dahada boy göstermeye başladı. İngilterede “Meccano (Dinky Toys)”, Matchbox (Lesney), ve sonrada Majorette ve SIKU ortaya çıktı. Zamanla detaylar eklendi ve cam, motor detayı, süspansiyon, kapıların açılması vb. gibi gerçeğinden ayırt etmek çok zor hale gelen modeller üretilmeye başlandı.
Solido ve Dinky toys markaları, 2. dünya savaşından öncede varlardı. Biraz savaştan dolayı yavaşlama sürecine girselerde sonradan tekrardan hareket kazanmışlardı. Bu nedenle 2. dünya savaşı öncesi diecast modellere rastlamak zordur. Daha sonra 1960’lı yıllarda diecast oyuncak sanayisi daha da değer kazandı. “Corgi” ve “Hot Wheels – Mattel” gibi firmalar ortaya çıkarak bu sektörü daha da ileriye götürdüler. Şu an onlarca Diecast firması bu alanda faaliyet göstermektedir. Ve bu firmaların ezici çoğunluğu Çin’de bulunmaktadır. Bir üreticinin orijini neresi olursa olsun kendi modellerini genellikle Çin’de ürettirmektedir. Çünkü şu an bilindiği gibi Çin işçilikte en ucuz ülkedir.

Modellerde İlk zamanlarda dikkat edilmesede, sonradan ölçeklendirme ve standartlaştırmada devreye girerek sektörün akışı değiştirilmiştir. Örneğin bu sektörün devlerinden “Bburago” firması, 1/18 ölçeğini ilk kullanan firma olarak piyasaya yeni bir renk kazandırmıştır.

 Türkiye’de Bu hobi aslında çok önceden bazı kesimlerce bilinmekle beraber sürekli saklı kalmıştır. Genel anlamda zaten Türkiye’de maket ve modelcilik alanında hobicilik son 10 yıldır artış göstermektedir. Bundan önceki yıllarda ürün bulunmamasından ve sosyal açıdan yaygın olmamasından dolayı çok az bir kesim tarafından bilinip uygulanmıştır. Gizli kalmasının ana sebeplerinden biriside Bu hobi ile uğraşanlara normal gözle bakılmamasıdır. Çünkü nede olsa genel halk gözünde bunlar bir oyuncaktır. Bu nedenle bu merak, bir nevi suçluluk duygusu olarak insanlarımız tarafından sürekli olarak gizlenmek zorunda kalmıştır.
Hâlbuki dış dünyada İnsanlar çocukluklarından itibaren Model ve maketçiliğe teşvik edilerek büyütülmekte ve eğitilmektedirler. Hem Zekâ’yı, hem hayal gücünü, hem de teknik beceriyi arttıran bu hobi, Bazı ülkelerde seçmeli ders olarak okutulmaktadır.

 Türkiye’de çok fazla olmamakla beraber bazı ithalatçı firmalar sayesinde Diecast modeller temin edilmektedirler.
2004 yılı itibariyle bu alanda artık Türkiye’dede diecast model bulma imkanları artmıştır ve hızla artmaktadır da. Modelciler ayrıca yurt dışı siteler vasıtası ile de bu modelleri temin etmektedirler. İlk zamanlarda Kargo ücretleri çok masraflı olsa da, artık bu durum kısmen azalmıştır ve eskiye nazaran daha makul seviyelere inmiştir. Ayrıca 2-4 adet model alıp’ta kargo parasını bölüşerek getirilen modeller daha da revaçtadır.

Genel olarak bir diecast model otomobil şu ölçeklerde imal edilir :

1/5 – 1/8 – 1/10 – 1/12 – 1/15 – 1/16 – 1/18 – 1/20 – 1/24 – 1/32 – 1/43 – 1/64 – 1/72 – 1/87

Bu ölçeklerin en popüleri : 1/12 – 1/18 – 1/24 – 1/43 – 1/72 ve 1/87 kat küçüklükteki ölçeklerdir.

Örnek olması bakımından yan tarafta Standart boyutta olan 1 YTL ile bir 1/18 ölçekli model karşılaştırılmışır. Fotoğrafın Üstünü tıklayarak büyültünüz.

Diecast modeller doğal olarak ölçekli olarak imal edilirler ve gerçeklerinin boyutlarına sadık kalınarak küçültülürler. Yani örneğin bir Mercedes 4.28m ise, bu aracın 18 kat küçültülmüşüne 1/18 ölçekli diecast deniyor.

 Bir modelin değerine ve fiyatlarına şu kriterler etkilidir:

1- Detay: ne kadar ayrıntı, o kadar gerçekçilik.
2- Malzeme sayısı: modeli detaylandırmada malzeme sayısı artarsa, görselliği artar, fiyatıda artar doğal olarak.
3- Malzeme kalitesi: bir modele sadece malzeme ile detay vermekle iş bitmemektedir. Kullanılan malzeme kaliteli ise, ayrı bir değer kazanır. Mesela Metal olması gereken yerde plastik kullanmak, malzeme kalitesini hakkında ve dolayısıylada modelin kıymeti hakkında net bilgi verir.
4- Ölçek: Model ölçeği büyüdükçe, fiyatı artar. Ama ölçek büyük olupta kalite yoksa, fazla artış göstermeyebilir. Yine model küçüldükçe fiyat düşer. Ancak böyle bir şart yoktur çünkü ne kadar küçükse detay ve malzmenin modele uygulanışı o kadar zorlaştığı için, kaliteli bazı markalar bu detay ve malzeme kalitesinden dolayı küçük ölçeklere astronomik rakamlar koyabilir.
5- Bulunabilirlik: az üretilen, sınırlı sayıda üretilen modeller pahalıdır. Borsa misali nekadar az ise, okadar kıymetli olur. Üretimden kaldırılmış eski modellerde kıymetli olur bazen. markaya ve kaliteye görede bu fiyat değişim gösterir.

 Diecast modelciliğin popüler olmasının belli başlı sebepleri vardır. En geçerli olanları ise şunlardır :
1- Hazır olmaları.
2- Ağır olmaları. Diecast sonuçta bir metaldir ve gerçek araç kaportası gibi modelcilere gerçekçilik hissi verir.
3- Detay ve boya işçilik kalitesi.
4- Ürün çeşidi.
5- Oyuncak sınıfından olmamaları (ince işçilik nedeni ile belli yaşın altındaki kişilere uygun değildir. Bu hobi, 10 yaş ve yukarısı için daha uygundur.)

 Günümüzde bir diecast’ın öz nitelikleri, Piyasası ve Püf noktaları açısından göz atarsak, size şöyle bir özet ve bilgi sunabiliriz:

• Bir diecast model, detayına göre değer kazanır. Çünkü detayda kullanılan parça sayısı, kalitesi ve işçilik kalitesi arttıkça görünüm kalitesi ve gerçekçilik artar. Ancak şuda dikkat edilmesi gereken önemli konulardan birisidirki; kalitenin artması, modelin parçalarının, yani kullanılan malzemenin fazlalığı ile doğru orantılı “değildir”. Çok detaylı ve fonksiyonlu bir modelin malzeme kalitesi düşük olunca, model daha oyuncaksı bir değere ve havaya sahip olabilir. Kullanılan plastiğin insana “plastiğimsi” his vermesi direk olarak modelin gözden düşmesine neden olmaktadır. yani kısaca kaliteye ve detaya önem veren bir “koleksiyoncu ürünü” olmaktan çıkar.
• Piyasada Bir modelin bolca bulunması, ürünün zamanla fiyatınında düşmesine neden olur. Aksi takdirde az bulunan yada üretimden kalkan bir modelin markası ve kalitesi ne olursa olsun, doğal olarak az bulunanlar sınıfına girdiği için kıymetli olur.
• Günümüzde çok çeşitli kişiler tarafından piyasada satışa sunulan modelleri alırken çok dikkat etmek gerekir. Mümkün olduğunca şahıslardan değilde, firmalar’dan satın almakta fayda vardır. Çünkü ürün iadesi, indirim avantajları, karşı muhatap bulma vb. gibi durumlar bu koleksiyon dalında çok önemlidir. 
• Bilindiği gibi bu hobi yüksek meblağ’lara dayalıdır. Ancak firma dışında, tanınan, güvenilen ve sağlam referansı olan şahıslarda göz ardı edilmemelidir. Çünkü hangi modelin nerde, ne zaman, nasıl ve nekadara alınacağı hiç belli olmaz.
• Modellerin kendi içindede farklılığı göz önünde tutulmalıdır. Yani bir A firmasının Nissan Skyline’ı ile B firmasının Skyline’ı arasında seçim yapılmalıdır.
Hangisi daha detaylı ve kaliteli ise o seçilmelidir.

 Günümüzde Türkiye Piyasasında en fazla görülen ve revaçta olan diecast üreticileri açısından Modelciliğe bir göz atarsak, size şöyle bir özet çıkarabiliriz:

• Bburago : diecast model dünyasının piri denilen bir markadır. Orta alt sınıfta ve kalitede üretim yapmaktadır. Ancak şu an İtalyadaki fabrikası iflas ettiğinden dolayı başka bir model firması tarafından satın alınmıştır. Hala piyasada bazı modellerine rastlamak mümkündür.
• Anson : Kalitesi Bburago’ya benzerdir. ürün çeşidi çok fazla yoktur. Ayrıca şu an fabrikası kapanmış durumdadır.
• Welly : son zamanlar ciddi atılımlar yaparak kalitesini ve detay işçiliğini arttırarak, göze batmaya başlamış bir firmadır. Modelleri oyuncak ile model arasında bir çizgidedir. Ancak bazı modelleri bu çizgiyi koleksiyonluk model tarafından geçmiştir. Piyasada bolca görülmektedir.
• Maisto : Bol çeşidi orta ve orta üst sınıf ürünleri ile koleksiyonerler tarafından sevilerek takip edilen bir firmadır. Son zamanlarda daha kaliteli ürünleri piyasaya sürmeye başlamıştır.
• Hot wheels (Mattel) : Orta ile Orta üst sınıf arasında bir çizgiyi takip etmektedir. En önemli özelliği, Ferrari ürünlerinin tek yetkili üreticisi olduğundan, koleksiyonerler tarafından revaçtadır. Son zamanlarda bu firmada kalitesini arttırma çabalarında bulunmaktadır. Doğal olarakta fiyatı yükselmektedir.
• UT models : Üretimi durmuş olan bir markadır. Ancak Bburago’da olduğu gibi hala bazı modelleri piyasada bulunmakta ve aranmaktadır. Orta sınıf bir modeldir. ve bazı modelleri başka bir model firması tarafından üretilmediği için koleksiyonerler tarafından tutulmaktadır.
• REVELL : Orta üst sınıfta bir firmadır ve kaliteli ürünler sunmaktadır. bir Alman markası olması hasebiyle eski klasik avrupa modellerinde ön plana çıkmaktadır. piyasada çok olmasada belli yerlerde bulunmaktadır. Fiyatları kalitesine göre çok makuldür. Bu aralar fazla bulunmamaktadır.
• Sunstar: Orta sınıf bir markadır ve bol ürün yelpazesi ile koleksiyonerlere hitap eder. Piyasada rahatça bulunabilir.
• Ricko : Orta ile orta üst sınıfta üretim yapan bir markadır. Piyasada bazı modelleri artık pek bulunmamakla birlikte önümüzdeki yıllarda ürün girişinin artacağı tahmin ediliyor. Son zamanlarda detay ve ürün kalitesini arttırma çabaları gözlenen bu marka, eski klasiklerden yeni modern modellere kadar geniş bir ürün yelpazesine sahip.
• Motormax : diecast camiasında model gözüyle bakılmayan bir markadır. Daha çok oyuncak sınıfında anılır. Bu nedenle üstünde fazla durmayacağız.
• Cararama : Daha çok 1/43, 1/72 ve 1/87 ölçek modelleriyle dikkat çeken bu marka, bol ürün çeşidi ile piyasada tutulmaktadır. Ölçeğine göre orta- ve orta üst sınıf bir detaya sahiptir ve gayet makul fiyatlara satılmaktadır. Piyasada bolca bulunur.
• Yat ming: Orta ile orta üst sınıfta yer almaktadır. Bol ürün çeşidi ve bulunabilirliği ile piyasada yerini almaktadır.
• Franklin Mint: üst sınıf bir firmadır. Sadece amerikan modellerini üretmektedir ve amerikancı koleksiyonerler için çok iyi bir kaynaktır. Türkiye piyasasasında tüm modellerini bulabilirsiniz.
• Highway 61 : üst sınıf bir firmadır. Sadece amerikan modellerini üretmektedir ve amerikancı koleksiyonerler için çok iyi bir kaynaktır. Türkiye piyasasasında genel olarak rahat bulunmaktadır.
• ERTL : orta – orta üst sınıf bir firmadır. Bol amerikan modelleri ürünü ile koleksiyonerler tarafından sevilmektedir. Bu markada şu an piyasada rahatça bulunabilir.
• JADA: Sadece modifiyeli modeller üreten bu firma, detay açısından abartılı çizgilere sahiptir. Bu nedenle normal modeller ile farklı bir çizgide üretim yapmaktadır. alt ile orta sınıf arasında üretim yapmaktadır. Piyasada çok fazla bulunmamaktadır.
• Autoart : Üst sınıf bir firmadır. Bol ürün çeşidi ile koleksiyonerlerin favorileri arasındadır. Türkiyede her çeşidi ile rahatça bulunmaktadır.
• Kyosho : Bu firmada üst sınıf bir üretim yapmaktadır. Koleksiyonerlerin favori firmaları arasındadır. Ürün yelpazesi autoart kadar olmamakla birlikte, Autoart ile sürekli rekabet halindedir. Piyasada tüm modellerine rastlamak mümkündür.
• Minichapms: Üst sınıf bir firmadır. Bol ürün yelpazesi vardır ve özellikle avrupa modellerinde çok başarılı ve popülerdir. Tüm modellerini bulmak mümkündür..
• Exoto : diecast dünyasının en iyi 5 markasından birisidir. El yapımı üretim yapmaktadır ve yüksek fiyatlardan satılır. Genellikle eski yarış modelleri üretmektedir. Türkiyede fazla bulunmaz, dışarıdan temin edilir.
• CMC : İlk 5’e giren firmalardan birisidir. fazla ürün yelpazesi yoktur ancak son derece kaliteli ürünleri vardır ve el yapımı üretim yapmaktadır. Fiyatlarıda doğal olarak yüksektir. Türkiyede hemen hemen tüm modellerini bulabilirsiniz.
• BBR : İlk 5’e giren firmalardan birisidir. Daha çok 1/43 ölçekte ve el üretimi yapar. Türk piyasasında çok olmasada popüler modellerini bulabilirsiniz..

 Aşağıda Alfabetik sıraya göre Dünyadaki Diecast Oyuncak ve model üreten firmaların bir listesi eklenmiştir:

 İşte birbirinden güzel diecast model arabalar;